Ο ευρύτερος Ελληνισμός όμως δεν έμεινε ασυγκίνητος στον Αγώνα για ΕΝΩΣΗ.

ΕΝΩΣΗ

Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας 

(Διαβάζω παντού στο διαδίκτυο για κάποιους αξιολύπητους "κρητικούς" που μιλούν για...."αυτονομία της Κρήτης". Το θλιβερότερο όλων, είναι ότι χρησιμοποιούν ως έμβλημα τους την σημαία της Ύπατης αρμοστείας του 1897, η οποία στα τέσσερα γαλάζια τμήματα της που ενώνει ο λευκός σταυρός το πάνω αριστερά είναι κόκκινο και συμβολίζει την υψηλή κυριαρχία του Σουλτάνου. Εκτός λοιπόν από το να προσβάλλουν βάναυσα την μνήμη των προγόνων τους που θυσιάστηκαν, οι αξιολύπητοι αυτοί....."αυτονομιστές", επιζητούν ένα καθεστώς στο οποίο η ζωή τους και η περιουσία τους δεν θα γίνονται σεβαστές, θα εξαγοράζουν το δικαίωμα ζωής στην αρχή κάθε έτους με κεφαλικό φόρο, ενώ για τις διαφορές τους με τους αδερφούς τους μουσουλμάνους θα δικάζονται από μουσουλμάνο καδή σύμφωνα με το νόμο του.....Κορανίου. Από μια άποψη ίσως τους αξίζει ακριβώς αυτό το καθεστώς. Για όλους εμάς που επιζητούμε κάτι καλύτερο έγραψα το κάτωθι κείμενο. Ι. Β. Δ.)

Η θέση των χριστιανών στην Οθωμανική Κρήτη δεν είχε βελτιωθεί ιδιαίτερα μετά την έκδοση του Χάτι Χουμαγιούν το 1856 που προέβλεπε ισονομία για όλους τους Οθωμανούς πολίτες ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Αντιθέτως η φορολογία των Χριστιανών αυξήθηκε, υπονομεύθηκε η γνήσια αντιπροσώπευση τους στις δημογεροντίες, ενώ σημειώνονταν αυθαιρεσίες, καταδιώξεις, φυλακίσεις και φόνοι με ανύπαρκτες αιτίες. Μια σειρά από επίμονες αναφορές των Χριστιανών στον Σουλτάνο, όχι μόνο δεν έφεραν αποτέλεσμα, αλλά τον εξόργισαν και τον οδήγησαν να αποστείλει 4.500 Αιγύπτιους στρατιώτες. Οι Τουρκοκρητικοί κάτοικοι την νήσου προέβησαν σε επιθέσεις κατά των χριστιανών ενώ ο διοικητής της νήσου Ισμαήλ Πασας απειλούσε τους χριστιανούς με αφανισμό.

Στις 21 Αυγούστου 1866 η Γενική συνέλευσις των Κρητών στο Ασκύφου των Σφακιών αποτελούμενη από τις σημαντικότερες οικογένειες της Νήσου (Κόρακας, Χατζήμιχάλης, Γογόνης, Μάντακας, Νικολούδης, Ξηράκης, Τζελεπής, Βάρδης, Τσουδερός, Μαστραχής, Σίφακας, Δασκαλάκης κτλ) κήρρυξε την "αδιάσπαστον και παντοτεινήνΕνωσιν της Κρήτης και παντώνεξαρτημάτων αυτής μετά της μητρός Ελλάδος υπό το σκήπτρον της ΑυτούΜεγαλειότητος του βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου Α΄...".

Ο ευρύτερος Ελληνισμός όμως δεν έμεινε ασυγκίνητος στον Αγώνα των Κρητών για ΕΝΩΣΗ. Οι Ελληνικές κυβερνήσεις ήταν πολιτικά αδύναμες και δεν μπορούσαν επισήμως να συνδράμουν τους επαναστάτες. Το κρατικό κενό όμως αναπλήρωσε η ιδιωτική πρωτοβουλία. Στην Αθήνα δημιουργήθηκε 23μελής επιτροπή υπό τον Μάρκο Ρενιέρη, σπουδαίο νομομαθή και οικονομολόγο που αργότερα έγινε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Έγιναν πολλοί έρανοι σε όλη την Ελλάδα υπέρ του Κρητικού που επέδωσαν μεγάλα χρηματικά ποσά, επιφανείς Έλληνες της διασποράς πρόσφεραν σημαντικά χρηματικά ποσά ενώ πολλοί παρουσιάστηκαν ως εθελοντές (*) για να μεταβούν στην Κρήτη να πολεμήσουν υπέρ τηςΕΝΩΣΗΣ. Ανάμεσα στους εθελοντές βρισκόταν ο σημαντικότερος Έλληνας στρατιωτικός της εποχής Πάνος Κορωναίος που ανέλαβε την αρχηγία των ελληνικών όπλων στο Ρέθυμνο, ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δημακόπουλος που υπερασπίστηκε αργότερα την Μονή Αρκαδίου και ο Μανιάτης Δημήτριος Πετροπουλάκης που αποβιβάστηκε με 550 άνδρες στο Φόδελε τον Δεκέμβριο του 1867 και αναζωπύρωσε την Επανάσταση.

Η τολμηρή εκκίνηση της επανάστασης στέφθηκε αρχικά με σημαντικές στρατιωτικές επιτυχίες με μεγαλύτερη αυτή στις Βρύσες του Αποκόρωνα, όπου σκοτώθηκαν και αιχμαλωτίσθηκαν 500 Αιγύπτιοι. Σύντομα όμως μετά την επιστράτευση ο Τουρκικός στρατός έφτασε τις 45.000 άνδρες ενώ οι επαναστάτες δεν είχαν ούτε τις μισές δυνάμεις, ο εξοπλισμός τους ήταν πολύ κατώτερος, ενώ είχαν και προβλήματα εφοδιασμού καθώς ο Τουρκικός στόλος είχε αποκλείσει το νησί. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1866, οι Τούρκοι και ο αρχηγός τους Μουσταφά πασάς ανέκτησαν την πρωτοβουλία, νίκησαν στο Φαβέ τους επαναστάτες υπό τον ταγματάρχη Ζυμβρακάκη και υπόταξαν τα Σφακιά που ήταν μια από τις σημαντικότερες εστίες της Επανάστασης. Στην μάχη αυτή σκοτώθηκε οι εθελοντές ανθυπολοχαγός Αλέξανδρος Πραίδης και οι Αθηναίοι δικηγόροι Έσλιν, Βαρνάβας και Βαφειάδης.

Στην συνέχεια ο Μουσταφά Πασάς με 15.000 άνδρες εκστράτευσε κατά της μονής Αρκαδίου, απειλώντας τον ηγούμενο Γαβριήλ Μαρινάκη που όμως είχε αποφασίσει να αντισταθεί. Οι υπερασπιστές της Μονής ήταν μόνο 250 άνδρες (ανάμεσα τους 40 εθελοντές) υπό τον ανθυπολοχαγό Δημακόπουλο, ενώ υπήρχαν πολλά γυναικόπαιδα μέσα στην μονή. Μετά από ισχυρή ολιγοήμερη αντίσταση των λιγοστών Ελλήνων, οι Τούρκοι εκπόρθησαν το Αρκάδι. Την κρίσιμη στιγμή της τελικής εφόδου και της γενικής σφαγής των αμάχων χριστιανών, ο οπλαρχηγός Κ. Γιαμπουδάκης έδωσε μια τραγική λύση ανατίναζοντας την πυριτιδαποθήκη.

Από 964 άτομα που είχαν κλειστεί στο Αρκάδι σώθηκαν από την ανατίναξη 114. Ανάμεσα τους και ο Δημακόπουλος με λίγους εθελοντές. Οι Τούρκοι σκότωσαν με λογχισμούς όλους τους επιζήσαντες καθώς είχαν και οι ίδιοι πολύ μεγάλες απώλειες (πάνω από 1500 νεκροί) από την ανατίναξη και έτσι ο φανατισμός στο νησί είχε φτάσει στο αποκορύφωμα.

Μετά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου η επανάσταση εξακολουθούσε μόνο στην Δυτική Κρήτη. Ο Μουσταφά πασάς εκστράτευσε στα Χανιά τον Νοέμβριο του 1866 με 8.000 άνδρες σημειώνοντας νίκες (Φώκες), που όμως δεν ήταν αποφασιστικές. Η ύπαιθρος γνώριζε την απόλυτη λεηλασία, αλλά οι Χριστιανοί δεν δήλωναν υποταγή. 

Η επανάσταση αναζωπυρώθηκε απρόσμενα με την νίκη του ταγματάρχη Ζυμβρακάκη στην Αγία Ρούμελη στις 8 Ιανουαρίου 1867, νέοι εθελοντές έρχονταν από την Ελλάδα και νέες συγκρούσεις γίνονταν σε όλο το νησί, με σημαντικότερη την μεγάλη νίκη του Κορωναίου τον Μάρτιο του 1867 στο Αμπελάκι του Ρεθύμνου όπου οι Τούρκοι έχασαν 400 άνδρες.

Τον Φεβρουάριο του 1867 σχηματίζεται μια προσωρινή κυβέρνηση από τους Χριστιανούς, για να συντονίσει σωστότερα τον Αγώνα και να απευθυνθούν επίσημα πλέον στις Μεγάλες Δυνάμεις ζητώντας την επέμβαση τους. Η Ελληνική κυβέρνηση από την αρχή του Αγώνα τηρούσε μια φαινομενική στάση ουδετερότητας, ενώ μυστικά στήριζε την επανάσταση. Τον Δεκέμβριο του 1866, ορκίστηκε πρωθυπουργός ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος με υπουργό εξωτερικών τον Χαρίλαο Τρικούπη. Η νέα κυβέρνηση έθεσε για πρώτη φορά το "Κρητικό Ζήτημα" στην διεθνή διπλωματική σκηνή, γεμίζοντας με ελπίδες τους χριστιανούς της Κρήτης.

Η Διεθνής κοινή γνωμή είχε πλέον ευαισθητοποιηθεί υπέρ των Χριστιανών της νήσου, ειδικά μετά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου. Η Ρωσία και η Γαλλία του Ναπολέοντα Γ΄συζητούσαν ανοιχτά το ενδεχόμενο να ΕΝΩΘΕΙ η Κρήτη με την Ελλάδα η να ενταχθεί υπό ένα καθεστώς αυτονομίας, ενώ είχαν καταλήξει σε μια κοινή πρόταση προς την Οθωμανική Πύλη για δημοψήφισμα. Σταθερά αντίθετη σε αυτή την προοπτική παρέμενε η Αγγλία σε όλο το διάστημα της εξέγερσης, υπονομεύοντας έτσι 

τις πιθανότητες των Κρητών για σωτηρία. Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου συγκίνησε όλη την Ευρώπη και εμφανίστηκαν ακόμη και Γαριβαλδινοί εθελοντές για να πολεμήσουν στην Κρήτη, ενώ ο μεγάλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκό ζήτησε δημοσίως την επέμβαση των Μ. Δυνάμεων για να σωθεί η Κρήτη.

Οι εξελίξεις αυτές φόβισαν την Οθωμανική Πύλη που ανακάλεσε τον Μουσταφά Πασά που απέτυχε να καταστείλει την εξέγερση και απέστειλε τον Ααλή Πασά στις 22 Σεπτεμβρίου 1867 με ένα μετριοπαθές πρόγραμμα με παραχωρήσεις υπέρ των Χριστιανών και έναν νέο "Οργανικό Νόμο" που προέβλεπε αποφυλακίσεις για τους κρατούμενους Χριστιανούς και άλλα οικονομικά βοηθήματα για τους πληγέντες. Μετά από τόσο αίμα που είχε χυθεί όμως, το ποτάμι δεν γύριζε πίσω....

Τον Σεπτέμβριο του 1908 ο αυτοκράτορας της Αυστρουγγαρίας ανακοίνωσε την προσάρτηση της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης και ο ηγεμόνας της Βουλγαρίας την ανεξαρτησία της. Οι Κρητικοί δεν έχασαν την ευκαιρία. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1908 ξέσπασε επανάσταση στο νησί. Χιλιάδες πολίτες των Χανίων και των γύρω περιοχών την ημέρα αυτή συγκρότησαν συλλαλητήριο, στο οποίο ο Βενιζέλος κήρυξε την οριστική ένωση της Κρήτης με την μητέρα Ελλάδα. Έχοντας συνεννοηθεί με την ελληνική κυβέρνηση, ο Ζαΐμης αναχώρησε για την Αθήνα πριν από το συλλαλητήριο. Συγκλήθηκε η συνέλευση και κήρυξε την ανεξαρτησία της Κρήτης, η σημαία της κρητικής πολιτείας υποστάλληκε για να δώσει την θέση της στην ελληνική, οι δημόσιοι υπάλληλοι ορκίσθηκαν πίστη στον βασιλιά Γεώργιο Α΄ της Ελλάδας, ενώ διορίστηκε πενταμελής εκτελεστική επιτροπή με την εντολή να κυβερνήσει το νησί εν ονόματι του βασιλιά των Ελλήνων και σύμφωνα με τους νόμους του ελληνικού κράτους. Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Μιχελιδάκης με τον Βενιζέλο υπουργό Εξωτερικών και Δικαιοσύνης. Τον Απρίλιο του 1910 συγκλήθηκε νέα συνέλευση, της οποίας ο Βενιζέλος εκλέχθηκε πρόεδρος ενώ κατόπιν έγινε πρωθυπουργός. Όλα τα ξένα στρατεύματα έφυγαν από την Κρήτη και η εξουσία περιήλθε εξ ολοκλήρου στην κυβέρνηση Βενιζέλου.

Η ελληνική κυβέρνηση, για να αποφύγει την τουρκική, αλλά και τις διεθνείς αντιδράσεις, δεν προχώρησε στην επίσημη αναγνώριση της Ένωσης. Αργότερα ο Βενιζέλος έφυγε από την Κρήτη για την Αθήνα, όπου έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδας. Το 1911 οργανώθηκαν ένοπλες λαϊκές συγκεντρώσεις, που έγιναν εντονότερες με την άρνηση του Βενιζέλου να δεχτεί την είσοδο των Κρητών βουλευτών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, πράγμα που δεν επέτρεπαν οι συνθήκες. Με την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων το 1912, η Ελληνική Βουλή έκανε δεκτούς τους Κρήτες βουλευτές με ενθουσιασμό και θερμές εκδηλώσεις.

Η οριστική λύση του Κρητικού ζητήματος δόθηκε στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, το Φλεβάρη του 1913. Με τη Συνθήκη του Λονδίνου, το Μάιο του 1913, παραχωρήθηκε η Κρήτη στην Ελλάδα. Η ένωση έγινε με επίσημη τελετή στο φρούριο Φιρκά στις 1 Δεκεμβρίου 1913. Τέλος, το 1923, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, έφυγαν και οι τελευταίοι Μουσουλμάνοι κάτοικοι του νησιού για τηνΜικρά Ασία.

                             ΕΝΩΣΗ                                                                            

Η ίδρυση και η δράση της ΕΟΚΑ Β΄ και ο Γεώργιος Γρίβας

Στις αρχές του 1970 η Κυπριακή Δημοκρατία και το γενικότερο Κυπριακό Ζήτημα βρισκόταν στην κρισιμότερη καμπή της. Ο Μακάριος είχε ακολουθήσει μια ανεξάρτητη πολιτική συγκρουόμενος πολλές φορές με την κυβέρνηση Παπανδρέου (π.χ. απόρριψη σχεδίου Άτσεσον, αναθεώρηση δεκατριών σημείων κτλ), αλλά ακόμη περισσότερο με το καθεστώς της 21ης Απριλίου λίγα χρόνια μετά. Η πολιτική που ακολουθούσε ο Μακάριος ήταν αντι-νατοική (στον ΟΗΕ είχε ταχθεί με την ομάδα των αδεσμεύτων) και αντιτουρκική (πίεζε ισχυρά τις τουρκοκυπριακές κοινότητες της Κύπρου τις οποίες είχε απομονώσει πλήρως) και έφερνε την εκάστοτε Ελληνική κυβέρνηση σε δυσχερή θέση.

Το καθεστώς της 21ης Απριλίου εχθρευόταν ανοιχτά τον Μακάριο, ενώ θεωρούσε το Κυπριακό ως "αγκάθι" στις σχέσεις το στρατιωτικό καθεστώς της Τουρκίας. Στην "συνάντηση του Έβρου το 1967" με την ανώτατη Τουρκική ηγεσία, ο Παπαδόπουλος είχε αποδεχθεί την απομάκρυνση της ενισχυμένης ελληνικής μεραρχίας από το νησί, υποκύπτοντας στον Τουρκικό εκβιασμό. Τα εκρηκτικά που είχε χρησιμοποιήσει ο Παναγούλης για την δολοφονία του Παπαδόπουλου του είχαν δοθεί από τον Μακάριο μέσω του Πολύκαρπου Γεωρκάντζη. Ο Παπαδόπουλος ήλπιζε σε μια λύση "διπλής ένωσης" για το Κυπριακό, λύση που ο Μακάριος απέρριπτε σε κάθε μορφή τηςθεωρώντας την "ντε φάκτο" διχοτόμηση.

Η "Εθνική Φρουρά" που έδρευε στην Κύπρο ελεγχόταν πλήρως από την στρατιωτική κυβέρνηση και ήταν εχθρικά διακείμενη στον Μακάριο. Την ίδια στιγμή τόσο οι Αμερικάνοι όσο και οι Βρετανοί εχθρεύονταν ανοιχτά τον Μακάριο ως παράγοντα αποσταθεροποίησης, ενώ η Τουρκία είχε αποκτήσει επαρκή αποβατικά μέσα για μια επίθεση στην Κύπρο ήδη από το 1968. Μέσα σε αυτό το εντελώς ανώμαλο κλίμα ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας βρισκόταν υπό κατ΄ οίκον περιορισμό από την 21η Απριλίου στο σπίτι του στο Χαλάνδρι, σχεδιάζοντας την επάνοδο του στην Κύπρο. Οι σχέσεις του με τον Παπαδόπουλο ήταν πολύ κακές, αλλά το μίσος του στρεφόταν κυρίως κατά του Μακαρίου.

Ο Γρίβας θεωρούσε τον Μακάριο υπεύθυνο για την αποτυχία του αγώνα της ΕΟΚΑ και την υπογραφή των συνθηκών της Ζυρίχης και Λονδίνου τις οποίες θεωρούσε προδοτικές. Οι σχέσεις των δύο ανδρών εξομαλύνθηκαν πρόσκαιρα το 1959, πέρασαν από διακυμάνσεις την περίοδο 1964-1967 για να διακοπούν οριστικά με την ανάκληση του Γρίβα στην Ελλάδα μετά τα γεγονότα της Κοφίνου. Ο Γρίβας αποκαλούσε πάντοτε τον Μακάριο με το κοσμικό του όνομα (Μούσκος) ενώ του ζητούσε επίμονα να παραιτηθεί από την προεδρία αποκαλώντας τον ανθενωτικό και αρχομανή.

Στα τέλη Αυγούστου του 1971 ο Γρίβας ξεφεύγει από τον κλοιό παρακολούθησης (η τον αφήνουν να ξεφύγει) και φτάνει με θαλαμηγό στην Κύπρο. Μέσα σε ένα εξάμηνο οργανώνει την ΕΟΚΑ Β΄ με στόχο την ΕΝΩΣΗ της Κύπρου με την Ελλάδα. Το οργανωτικό πλαίσιο της οργάνωσης βασίστηκε στα πρότυπα της αρχικής ΕΟΚΑ, ενώ και οι οπαδοί της σε μεγάλο ποσοστό προέρχονταν από την απελευθερωτική οργάνωση. Ο οπλισμός της οργάνωσης παρασχέθηκε από την "Εθνική Φρουρά", αλλά και εμμέσως από το Ισραήλ με αντάλλαγμα πληροφορίες για την εκγύμναση Παλαιστινίων στρατιωτών στο νησί από τις ομάδες Λυσσαρίδη. Όπως φάνηκε πολύ σύντομα, η βασική προτεραιότητα του Γρίβα ήταν να εκμηδενίσει τον Μακάριο.

Πολύ σύντομα λόγω του ενδόξου ονόματος του Γρίβα αλλά και των εξαγγελιών του για ΕΝΩΣΗ, η ΕΟΚΑ Β απέκτησε μαχητικούς πυρήνες σε όλο το νησί. Στην ακμή της, η οργάνωση διέθετε πάνω από 10.000 μέλη. Πολλοί πίστευαν πως αν ο Γρίβας έκανε επίθεση σε κείνη την χρονική στιγμή (και με δεδομένη την συνενοχή της 

Εθνικής Φρουράς), ο Μακάριος ήταν καταδικασμένος. Ο Μακάριος έβλεπε τον κίνδυνο (ήδη είχαν γίνει δύο απόπειρες δολοφονίας εις βάρος του την διετία 1970-71, από τις οποίες γλύτωσε συμπτωματικά) και αποφάσισε να εξοπλίσει τους οπαδούς του αγοράζοντας από την (κομμουνιστική) Τσεχοσλοβακία μεγάλη ποσότητα όπλων και πυρομαχικών με την οποία τον Ιανουάριο του 1972 εξόπλισε τους πολυάριθμους οπαδούς του. Έτσι ο εμφύλιος ήταν επικείμενος ενώ ο κίνδυνος της Τουρκίας κάτι παραπάνω από εμφανής.

Ο Μακάριος επιζήτησε συμβιβασμό με τον Γρίβα καταλαβαίνοντας πως όφειλε να μειώσει τους επικίνδυνους αντιπάλους του. Επιζήτησε συνάντηση με τον γρίβα, που έγινε στις 26 Μαρτίου 1972, σε τεταμένο κλίμα. Ο Γρίβας ζήτησε την παραίτηση του Μακάριου και την άμεση κήρυξη ΈΝΩΣΗΣ με την Ελλάδα. ο Μακάριος προσπάθησε να κερδίσει χρόνο, συμφωνώντας κατ΄ αρχήν, αλλά εκφράζοντας φόβους για το που οδηγούσε μια τόσο προκλητική προς την Τουρκία στάση. Τόνιζε στον Γρίβα ότι ούτε η στρατιωτική κυβέρνηση θα δεχόταν να θυσιάσει την θέση της στο ΝΑΤΟ και τις σχέσεις της με την Τουρκία για τηνΈΝΩΣΗ.

Η άρνηση των θέσεων του Γρίβα από τον Μακάριο οδηγεί πλέον στην ρήξη και τον Εμφύλιο μέσα στο 1973. Τον Απρίλιο του 1973 δολοφονείται από την ΕΟΚΑ Β στην Λάρνακα ο Γ. Φωτίου, παράγοντας του κόμματος Λυσσαρίδη. Ακολούθησαν πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις σε αστυνομικούς σταθμούς και νέες εκτελέσεις εν ψυχρώ οπαδών του Μακαρίου πολλοί εκ των οποίων υπήρξαν και αγωνιστές της ΕΟΚΑ Α΄. Ακολούθησε η εντυπωσιακή απαγωγή του υπουργού Δικαιοσύνης Χρ. Βάκη, ενώ κυκλοφορούσαν παντού προκηρύξεις του Γρίβα που απειλούσε τα μέλη της Δικαιοσύνης που θα ασκούσαν διώξεις κατά στελεχών της οργάνωσης του.

Το καλοκαίρι του 1973 σημειώθηκε μια παύση στις ενέργειες της ΕΟΚΑ Β μετά από επιλογή του Γρίβα που αποφάσισε να απευθυνθεί στον κυπριακό λαό με μια σειρά από διαγγέλματα σε εφημερίδες του νησιού, καθώς ένιωθε πως έχανε το προβάδισμα στην συμπάθεια των Κυπρίων. Στις 7 Οκτωβρίου 1973 σημειώθηκε η σοβαρότερη απόπειρα δολοφονίας κατά του Μακαρίου με την ανατίναξη του δρόμου που θα περνούσε το αυτοκίνητο του Κύπριου ηγέτη. Η ανατίναξη, που οργανώθηκε φυσικά από την ΕΟΚΑ Β και τον Γρίβα, ήταν μεγάλης ισχύος, άνοιξε έναν τεράστιο κρατήρα, αλλά δεν σκότωσε τον Μακάριο καθώς ο υποψήφιος...... τυραννοκτόνος Κυριάκος Τσεκούρας μάλλον από τύψεις συνειδήσεως εκπυρσοκρότησε νωρίτερα τον μηχανισμό.

Παράλληλα όμως η ΕΟΚΑ Β δεχόταν και σημαντικά χτυπήματα που την κλόνιζαν, με συνεχείς συλλήψεις ηγετικών στελεχών της από Μακαριακούς, με ανακάλυψη του οπλισμού της από τις Αρχές, με εύρεση πολλών μυστικών διαταγών και σχεδίων που βοηθούσαν τις Αρχές στον απηνή διωγμό της οργάνωσης. Ταυτόχρονα η δράση της έμοιαζε στην κοινή γνώμη ακραία και εμφυλιοπολεμική με αποτέλεσμα η Κυπριακή κοινή γνώμη να τηρεί αποστάσεις από την ΕΟΚΑ Β. Ο Γρίβας τον Ιανουάριο του 1974 βρισκόταν στο δίλημμα αν όφειλε να ανατρέψει πραξικοπηματικά τον Μακάριο η όχι. 

Η αντίδραση των οπαδών του Μακάριου, (την οποία είχε υποτιμήσει και ομολογουμένως δεν περίμενε), ο φόβος του εμφυλίου, αλλά και το προαίσθημα ότι υπηρετούσε άθελα του τους σκοπούς άλλων (Χούντα, Αμερικάνοι) τον έκανε να διστάζει. Πάντως είναι αναμφίβολο πως βρισκόταν σε επαφή με υψηλόβαθμους αξιωματικούς της νέας Χούντας στην Αθήνα (Ιωαννίδης) που τον καλούσαν να δράσει ανατρέποντας τον Μακάριο, τάζοντας στήριξη και από την Εθνοφρουρά.

Στην περίεργη αυτή κατάσταση τον βρήκε ο Θάνατος στις 27 Ιανουαρίου 1974. Φυσικός, η όχι σύμφωνα με πολλούς, ο θάνατος αυτός έσωσε μάλλον την Ιστορική μνήμη του Γρίβα, παραδίδοντας την αμόλυντη από το αδερφικό αίμα που έμελλε να ρεύσει σαν ποτάμι, από την έξαρση των προσωπικών και γενικότερων πολιτικών παθών στο Νησί....