Στην δημοκρατία, η πολιτική, διεπομένη καθ' ολοκληρίαν από το κομματικό πνεύμα, αποβλέπει στην υποταγή των πάντων στο κομματικό συμφέρον.
Αυτό το είδος της πολιτικής, που είναι γνωστό με το όνομα του κομματισμού, αφορά όλες τις ενέργειες των πολιτικών της δημοκρατίας, είτε αυτές απευθύνονται προς το εξωτερικό, είτε προς το εσωτερικό.
Ο κομματισμός είναι εκείνος, που υπενθυμίζει την κομματική κυριαρχία. Στα υπουργεία κατ' αρχήν και γενικώτερα στις κρατικές υπηρεσίες, εξυπηρετούνται πρώτα και καλύτερα όσοι έρχονται σε επαφή μαζί τους μέσω των ανθρώπων του κόμματος, που βρίσκονται διωρισμένοι στις ζωτικώτερες θέσεις των δημοσίων υπηρεσιών.
Όπως και στις κυρίως δημόσιες υπηρεσίες, έτσι και στους υπολοίπους μεγάλους οργανισμούς του δημοσίου δικαίου, η κυβέρνησις τοποθετεί πρόσωπα της δικής της εμπιστοσύνης, που φυσικά θ' αντικατασταθούν αμέσως, μόλις αλλάξουν τα πράγματα και έρθουν άλλοι στην εξουσία.
Η αναστάτωσις αυτή, που επέρχεται εκ των μεταβολών των υπαγορευομένων από κομματικούς και μόνον λόγους, διακόπτει την συνέχεια στην διοίκησι και μειώνει την απόδοσι του έργου των δημοσίων υπηρεσιών.
Πάντως, η διάσπασις του διοικητικού έργου επέρχεται και κατά τον χρόνον, που το κόμμα βρίσκεται στην εξουσία, γιατί ο αρχηγός του προβαίνει συχνά σε κυβερνητικούς ανασχηματισμούς, προκειμένου να εξισορροπήση τις συγκρουόμενες φιλοδοξίες καθώς και τα συμφέροντα.
Εκείνοι οι οποίοι ασχολήθηκαν με την ελληνική ιστορία θα έχουν κατανοήσει, ότι η ιστορία της πατρίδος μας γράφτηκε από πρόσωπα, που, αν δεν μισούσαν την δημοκρατία, οπωσδήποτε την περιφρονούσαν. Από τους αρχαίους χρόνους, την δημοκρατία την υπεράσπιζαν οι δημαγωγοί και οι φαύλοι.
Οι αξιόλογοι πολιτικοστρατιωτικοί ηγέτες του έθνους, συμπεριλαμβανομένου και αυτού ακόμη του Περικλέους ήσαν αντιδημοκράτες —το πολίτευμα του χρυσού αιώνος ήταν «δημοκρατία τοϋνομα αρχή δε του πρώτου ανδρός», ο δε Περικλής είχε τόση εξουσία ώστε «τα πάντα αυτώ επιτρέπειν»—, αντιδημοκράτες επίσης ήσαν όλοι οι άνθρωποι του πνεύματος, που για να μην τους πάρω έναν-έναν χωριστά, σταματώ στις κορυφές της παγκοσμίου διανοήσεως.
Στον Σωκράτη που δεν εδέχετο την γνώμη των πολλών, αλλά των λίγων και επαϊόντων. Στον Πλάτωνα, που ήθελε να άρχουν οι κρείττοντες και στον Αριστοτέλη που δίδασκε το δεσπόζειν των αρίστων.
Η μελέτη του δημοκρατικού συστήματος, ως συνόλου και στις λεπτομέρειές του, οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η δημοκρατία είναι μια απάτη, που διαφέρει από τις άλλες στο ότι περιλαμβάνει όλες τις άλλες.
Η δημοκρατία είναι επίσης μία πρόληψις, ανόητη όπως κάθε πρόληψις, αλλά πολύ πιο επικίνδυνη απ' όλες τις άλλες μαζί. Είναι μια πρόληψις επί διεθνούς επιπέδου, που εκτός των άλλων φαίνεται και εκ του ότι, πίσω από την ίδια μαγική λέξι της δημοκρατίας λειτουργούν καθεστώτα ποικίλου κοινωνικού περιεχομένου, που σαν κοινό γνώρισμα έχουν μόνον την ονομασία.
Προδοσία. Εκμετάλλευσις. Απάτη. Πρόληψις. Αυτή είναι η δημοκρατία. Και όποιος την βλέπει έτσι, πλησιάζει ολοένα περισσότερο προς την πραγματικότητα, όποιος δε, φθάση εκεί να είναι βέβαιος, πως έτσι θα δη την δημοκρατία...
