Η διαχρονικά << πολύτιμη >>
προσφορά της αριστεράς
στον αλυτρωτισμό των γειτόνων μας
THN ΠΡΟΔΟΣΙΑ
THN ΟΝΟΜΑΖOYN & ΔΙΕΘΝΙΣΜΟ
Πώς και γιατί ο Τίτο δημιούργησε την «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας»
Η δημιουργία από τον Τίτο, στις 2 Αυγούστου 1944, της “Ομόσπονδης Λαϊκής Δημοκρατίας Μακεδονίας” αποτελούσε, όπως από πολλές πηγές προκύπτει, ακόμη και γιουγκοσλαβικές, μέρος των μεγαλοκρατικών επιδιώξεων του γιουγκοσλάβου ηγέτη για την υλοποίηση του ονείρου του σχετικά με τη σύσταση, υπό την ηγεσία του φυσικά, της “Νοτιοσλαβικής Ομοσπονδίας”, στην οποία θα περιλαμβάνονταν εκτός της Γιουγκοσλαβίας η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Αλβανία.
Από την άλλη πάλι πλευρά αναθερμαινόταν, υπό τις ευλογίες του Στάλιν, τοπαλιό σχέδιο της Κομιντέρν για την ίδρυση της “Βαλκανικής Ομοσπονδίας”,σχέδιο που τόσο ακριβά το πλήρωσε το ΚΚΕ. Και εκείνη την εποχή, που εξυφαίνονταν όλα αυτά τα σχέδια, ο Τίτο ήταν το αγαπημένο παιδί του πανίσχυρου σοβιετικού ηγέτη και του ΚΚΣΕ.
Το τηλεγράφημα του Τίτο προς τον Στάλιν, που βρέθηκε στα αρχεία του Κ.Κ. Βουλγαρίας, όπου ο πρώτος ρωτά “ποιο είναι σήμερα το στήριγμα της Σοβιετικής Ένωσης στην Ευρώπη” και δίνει μόνος του την απάντηση “η Γιουγκοσλαβία” τα λέει όλα. (1)
Ας δούμε όμως τα γεγονότα που προηγήθηκαν
από την ίδρυση της “Λ. Δ. Μακεδονίας”.
Κυρίως λόγω της ανομοιογενούς σύνθεσης των πληθυσμών που κατοικούσαν στο έδαφος της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, της ακαθόριστης εθνικότητάς τους (μουσουλμάνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, Ρομ, Έλληνες, Βούλγαροι κτλ.) αλλά και της έντονης δραστηριότητας των φιλοβουλγαρικών στοιχείων ήταν εξαιρετικά ισχνή η δύναμη της περιφερειακής επιτροπής Σκοπίων του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας.
Ο ίδιος ο Γιόσιπ Μπρος-Τίτο σε ένα γράμμα που στέλνει από το Παρίσι στον Γκιόργκι Δημητρόφ το 1938 τού αναφέρει ότι αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στις άλλες οργανώσεις του Κ.Κ.Γ. στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία οι τοπικές οργανώσεις είναι ασύνδετες μεταξύ τους, ενώ δεν υπάρχουν ούτε καν καθοδηγητικά στελέχη!
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ
ΧΩΡΙΣ... ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ
“Τώρα σε όλες τις περιοχές της Γιουγκοσλαβίας”, έγραφε ο Τίτο, “υπάρχουν κομματικές οργανώσεις που συνδέονται με την καθοδήγηση. Μόνο στη Μακεδονία η υπόθεση αυτή δεν έχει τακτοποιηθεί ακόμη, παρότι υπάρχουν τοπικές οργανώσεις, οι οποίες όμως δεν συνδέονται ούτε μεταξύ τους ούτε με την καθοδήγηση της περιοχής. Οι συνθήκες και εκεί είναι πολύ καλές, αλλά δεν υπάρχουν καθοδηγητικά στελέχη από την ίδια τη Μακεδονία. Είναι απαραίτητο το ζήτημα αυτό να λυθεί όσο μπορεί πιο σύντομα”. (2)
Για να ξεπεραστούν όλες αυτές οι δυσκολίες που υπήρχαν στη δράση του Κ.Κ.Γ. σε αυτήν την ανομοιογενή περιοχή, ο Τίτο προσανατολιζόταν από νωρίτερα ακόμη στη δημιουργία Κ.Κ. Μακεδονίας, που ως τμήμα του Κ.Κ.Γ. θα προσπαθούσε να συσπειρώσει κυρίως το σλαβικό στοιχείο της περιοχής στις γραμμές του.
Έτσι η 4η Συνδιάσκεψη του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας, που συνήλθε το Δεκέμβριο του 1934 στη Λιουμπλιάνα, αποφάσισε στο πλαίσιο του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας να δημιουργηθούν Κ.Κ. Κροατίας και Κ.Κ. Σλοβενίας και στη συνέχεια Κ.Κ. Μακεδονίας. (3)
Η ίδρυση όμως του χωριστού Κ.Κ. Μακεδονίας θα γίνει εννέα χρόνια αργότερα από τον Τέμπο, το Μάρτιο του 1943. Μία πράξη που στην ουσία απέβλεπε άμεσα στην απόσπαση της πλειοψηφίας του πληθυσμού από την επιρροή της Βουλγαρίας, που στο μεταξύ είχε καταλάβει τα εδάφη της Μακεδονίας του Βαρδάρη, όσο και στη δημιουργία γιουγκοσλαβόφρονου πολιτικού φορέα της αντίστασης στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία για την εδραίωση της γιουγκοσλαβικής κυριαρχίας σε αυτό το χώρο που συνέχιζε να διεκδικεί η Βουλγαρία, υποστηριζόμενη και από την ΕΣΣΔ.
Ήδη είχε σημειωθεί η κατάληψη από τη Βουλγαρία με βάση τη συμφωνία της με τη Γερμανία της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, στην οποία οι αρχές κατοχής εφάρμοζαν εκτεταμένο σχέδιο εκβουλγαρισμού, ανάλογο με αυτό που είχε επιβληθεί και στην ελληνική ανατολική Μακεδονία.
Τα πράγματα για τις βουλγαρικές αρχές κατοχής στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία ήταν, φαίνεται, πολύ πιο απλά απ’ ό,τι στην ελληνική Μακεδονία και η αντίσταση που συνάντησαν ελάχιστη. Σε αυτό συνέβαλαν τόσο η γλώσσα όσο και η συνείδηση του σλαβικού πληθυσμού που κατοικούσε στην περιοχή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την εισβολή των βουλγαρικών στρατευμάτων στην περιοχή των Σκοπίων ολόκληρη η Περιφερειακή Επιτροπή “Μακεδονίας” του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας, με επικεφαλής το γραμματέα της Μεθόδιο Σάρλο-Σάτοροφ, δήλωσε ότι εγκαταλείπει το Κ.Κ.Γ. και ότι στο εξής ανήκει στο Κ.Κ. Βουλγαρίας.
Ο Τίτο, για να αναπληρώσει το κενό που δημιουργήθηκε, προχώρησε στην ίδρυση, τον Αύγουστο του 1941, στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία νέας περιφερειακής επιτροπής του Κ.Κ.Γ., με γραμματέα της τον Λαζάρ Κολισέφσκι.
Παρ’ όλα αυτά όμως οι κομμουνιστές της περιοχής, στελέχη και μέλη, εξακολουθούσαν να αναγνωρίζουν μόνο την παλιά περιφερειακή επιτροπή και να θεωρούν ότι ανήκουν στο βουλγαρικό και όχι το Γιουγκοσλαβικό Κ.Κ. Και χρειάστηκε κατόπιν αυτού ο Τίτο, το Σεπτέμβριο του 1941, να αποκηρύξει δημόσια τον Σάρλο, ο οποίος δεν ήταν και τυχαίος: Υπήρξε από τα πλέον γνωστά στελέχη της κομμουνιστικής διεθνούς και είχε μεταβεί στην περιοχή των Σκοπίων, για να αναλάβει την καθοδήγηση της Περιφερειακής Επιτροπής “Μακεδονίας” του Κ.Κ.Γ. με απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομιντέρν.
Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΤΕΜΠΟ
Η κατάσταση άλλαξε μόνο προς το καλοκαίρι του 1943, όταν ο Τέμπο, που στάλθηκε στα Σκόπια από τον Τίτο στις αρχές εκείνου του χρόνου, άρχισε να προπαγανδίζει τη νέα θέση του Κ.Κ.Γ., που θεωρούσε τους “Μακεδόνες” ως μία νέα ισότιμη εθνότητα μεταξύ όλων των άλλων εθνοτήτων που κατοικούσαν στη Γιουγκοσλαβία.
Εκείνο το καλοκαίρι του 1943 άρχισαν να οργανώνονται και τα πρώτα ανταρτικά τμήματα στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία και με πολύ μικρό αριθμό παρτιζάνων (σε μία εποχή που στην ελληνική Μακεδονία είχε φουντώσει το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα και χιλιάδες αντάρτες στελέχωναν τον ΕΛΑΣ) δημιουργήθηκε ο “Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός Μακεδονίας” (ΛΑΣΜ).
Τον Οκτώβριο του 1943 το Γενικό Στρατηγείο του ΛΑΣΜ με μανιφέστο του προς το “μακεδονικό λαό” διακήρυξε τα ακόλουθα ως σκοπό του απελευθερωτικού αγώνα:
“Θα εργαστούμε, ώστε μαζί με όλους τους λαούς της Γιουγκοσλαβίας να δημιουργήσουμε την αδελφική Ένωση των Νοτιοσλαβικών Λαών, παίρνοντας υπό την αδελφική προστασία μας και τον αδελφικό βουλγαρικό λαό... Ποτέ ώς τώρα, μακεδονικέ λαέ, δεν βρισκόσουν σε καλύτερη κατάσταση και δεν είχες τόσο πολλούς συμμάχους για την πραγματοποίηση του μακροχρόνιου ιδεώδους σου, την ένωση της Μακεδονίας”
(4-υπογραμμίσεις του πρωτοτύπου).
Έναν μήνα αργότερα, το Νοέμβριο του 1943, με αφορμή την 26η επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης η Κ.Ε. του Κ.Κ.Γ. απηύθυνε προκήρυξη, στην οποία μεταξύ άλλων τόνιζε:
“Σέρβοι, Κροάτες, Σλοβένοι, Μαυροβουνιώτες, Μακεδόνες! ...Ενώστε ακόμη πιο πολύ τις δυνάμεις σας στις τελευταίες μάχες. Κρατάτε σφιχτά τα όπλα, πραγματοποιήστε με αυτά όλα τα εθνικά και δημοκρατικά δικαιώματά σας. Σφυρηλατείτε αποφασιστικά με τα πυρά των όπλων σας τη νέα δημοκρατική Γιουγκοσλαβία των ισότιμων λαών, λίκνο της αδελφικής ομόσπονδης κοινότητας των νοτίων Σλάβων”. (5)
Στην έκθεσή του προς την Κ.Ε. του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας ο απεσταλμένος της στη Μακεδονία-Κόσοβο-Μετόχιε εξηγεί την καθυστέρηση ανάπτυξης του ανταρτοπόλεμου στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία με τη “φραξιονιστική πάλη”που είχε αναπτυχθεί το 1942-1943 στην κομματική καθοδήγηση της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας και την αποδίδει στη γραμμή που εφάρμοζε κάτω από την επίδραση του αντιπροσώπου του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ο οποίος είχε σταλεί εκεί έπειτα από απόφαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
“Η γραμμή που εφάρμοζε κατά τον Σβετοζάρ Βουκμάνοβιτς-Τέμπο εκείνη η καθοδήγηση ήταν ο προσανατολισμός προς δημιουργία ανεξάρτητης Μακεδονίας ως ξεχωριστού κράτους στα Βαλκάνια και δεν προέβλεπε άμεση δυνατότητα μεγάλης ανάπτυξης ‘μακεδονικών’ αντάρτικων τμημάτων στη Μακεδονία, που κατεχόταν από βουλγαρικά στρατεύματα. Το Μακεδονικό Κ.Κ. είχε υπαχθεί στο Βουλγαρικό Κ.Κ. Ο Τέμπο άλλαξε τη γραμμή εκείνη και πέτυχε να υιοθετηθεί η γραμμή της ‘ελεύθερης Μακεδονίας’ στο πλαίσιο της μεταπολεμικής γιουγκοσλαβικής ομοσπονδιακής κοινότητας. Από την τελευταία δεν αποκλειόταν ούτε η Βουλγαρία, ενώ προβλεπόταν η σύμπραξη όλων των βαλκανικών λαών.
Με αυτό το πνεύμα στη θέση της Περιφερειακής Επιτροπής Μακεδονίας του Κ.Κ.Γ. συγκροτήθηκε Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ. Μακεδονίας ως τμήματος του Κ.Κ. της Γιουγκοσλαβίας, ελεγχόμενου από αυτό. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να εξεταστεί και η πρόταση για συγκρότηση βαλκανικού στρατηγείου ανταρτών”, επισήμανε ο Πέτρος Ρούσος. (6)
Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΓΙΑΙΤΣΕ
Στις 29 Νοεμβρίου 1943 συνήλθε στο Γιάιτσε η δεύτερη σύνοδος της Αντιφασιστικής Συνέλευσης Λαϊκής Απελευθέρωσης Γιουγκοσλαβίας (ΑΣΛΑΓ), η οποία έλαβε την απόφαση να ανακηρύξει τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία επίσημα ως ομοσπονδιακό κράτος, συστατική ισότιμη μονάδα της Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας.
Δεδομένου δε ότι στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία δεν υπήρχαν ούτε εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση ούτε εθνικοαπελευθερωτικές επιτροπές και συμβούλια ούτε προοπτική για σύγκληση “Αντιφασιστικού Συμβουλίου Λαϊκής Απελευθέρωσης Μακεδονίας”, η απόφαση ανακηρύσσει “κύριο όργανο λαϊκής εξουσίας” στην περιοχή των Σκοπίων την “Επιτροπή Πρωτοβουλίας για τη σύγκληση Αντιφασιστικού Συμβουλίου Λαϊκής Απελευθέρωσης Μακεδονίας” (ΑΣΛΑΜ). (7)
Η “Επιτροπή Πρωτοβουλίας για τη σύγκληση του ΑΣΛΑΜ”, που στην αρχή ονομάστηκε “Επιτροπή Δράσης”, αν και σχηματίστηκε τον Οκτώβριο του 1943, τελικά άρχισε να παρουσιάζεται μόλις την άνοιξη του 1944 με πρόεδρό της τον Μετόντι Αντόνοφ-Τσέντο και γραμματέα της τον Κίρο Γκλιγκόροφ, τον κατοπινό πρώτο πρόεδρο της “Δημοκρατίας Μακεδονίας”.
Στις 6 Μαΐου 1944 η “Επιτροπή Πρωτοβουλίας” και το “Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών Μακεδονίας” σε κοινή συνεδρίασή τους καθόρισαν την αντιπροσωπεία που επρόκειτο να μεταβεί στο στρατηγείο του Τίτο, στο Βις, για να του εκθέσει την κατάσταση και να συμφωνήσει στη λύση του “Μακεδονικού Ζητήματος”.
Στην αντιπροσωπεία μετείχαν οι Μετόντι Αντόνοφ-Τσέντο, Μάνε Τσούτσκοφ και Κίριλ Πετρούσεφ και στις οδηγίες που της δόθηκαν αναφέρονταν:
“1. Να εξεταστεί σε συμφωνία με τα ανώτατα σώματα της Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας και σε αρμονία με τη διεθνή κατάσταση το κύριο πρόβλημα του μακεδονικού αγώνα -το ζήτημα της πλήρως ενωμένης Μακεδονίας.
Η αντιπροσωπεία που εκλέχθηκε εξουσιοδοτείται να απευθυνθεί προς το μακεδονικό λαό στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία και να τον καλέσει να προχωρήσει στον αγώνα εναντίον των κατακτητών, και εάν το επιτρέπει η διεθνής κατάσταση, να εκδοθεί προκήρυξη προς το μακεδονικό λαό στη Βουλγαρία και την Ελλάδα, με την οποία να προσκαλείται να προσχωρήσει στον αγώνα που διεξάγει ο μακεδονικός λαός στη Γιουγκοσλαβία”. (8)
Επρόκειτο δηλαδή για μία καθαρή πρόσκληση στον αγώνα για την ένωση της Μακεδονίας, φυσικά υπό την ηγεμονία του Τίτο και των υπερεθνικιστών των Σκοπίων.
Ο Τίτο δημιουργεί κράτος
Στις 2 Αυγούστου 1944, στο μοναστήρι Πρόχορ Πτσίνσκι, συνήλθε η ιδρυτική σύνοδος του “Αντιφασιστικού Συμβουλίου Λαϊκής Απελευθέρωσης Μακεδονίας” (ASNOM). Στο “άρθρο 1” της απόφασης του ASNOM ορίζεται:
“Στηριζόμενοι στην κυρίαρχη θέση και στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του λαού της Μακεδονίας, του οποίου πιστοί ερμηνευτές είναι οι αντιπρόσωποι σε αυτό το συμβούλιο και σύμφωνα με τις αποφάσεις της 2ης συνόδου του ASNOΜ στο Γιάιτσε στις 29 Νοεμβρίου 1943 το Αντιφασιστικό Συμβούλιο Λαϊκής Απελευθέρωσης Μακεδονίας (ASNOM) ιδρύεται ως ανώτατο νομοθετικό και εκτελεστικό αντιπροσωπευτικό σώμα της Μακεδονίας και του Μακεδονικού κράτους, ως ισότιμης ομοσπονδιακής ομάδας της δημοκρατικής ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας”.(9)
Στο “μανιφέστο προς το μακεδονικό λαό” που εξέδωσε το ASNOM μεταξύ άλλων τονιζόταν πως:
“...Ως τμήμα της νέας δημοκρατικής και ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας ο μακεδονικός λαός αποβαίνει σύμμαχος των νικητριών μεγάλων δυνάμεων.
Εκκινώντας από τα αιώνια ιδεώδη του μακεδονικού λαού, η πρώτη μακεδονική λαϊκή εθνοσυνέλευση διακηρύττει μπροστά σε όλο τον κόσμο τη δίκαιη και ακλόνητη θέλησή της ‘Για την ένωση ολόκληρου του μακεδονικού λαού’ (σ.σ. τα κεφαλαία του πρωτοτύπου) σύμφωνα με τις αρχές του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης. Με αυτό θα τεθεί τέρμα στη δουλεία του μακεδονικού λαού σε όλα τα τμήματά του και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ειλικρινή αλληλεγγύη και ειρήνη μεταξύ των βαλκανικών λαών.
Μακεδόνες υπό την κυριαρχία Βουλγαρίας και Ελλάδας.
Η ένωση ολόκληρου του μακεδονικού λαού εξαρτάται από τη δική σας συμμετοχή στο γιγαντιαίο αντιφασιστικό μέτωπο. Μονάχα με τον αγώνα θα αποκτήσετε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και ένωσης ολοκλήρου του μακεδονικού λαού υπό τη στέγη της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, η οποία απέβη ελεύθερη κοινότητα ελευθέρων και ισότιμων λαών”. (10)
Με βάση αυτό το σχέδιο, που καθορίστηκε από το στρατηγείο του Τίτο (“Πρακτικό”), η Γιουγκοσλαβία εκβίασε το σχηματισμό στις μονάδες του ΕΛΑΣ των δύο σλαβομακεδονικών ταγμάτων (Βίτσι και Καϊμακτσαλάν) τον Ιούλιο και Αύγουστο 1944.
Ετσι και η ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ πάλι με νέα εντολή από τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο σκηνοθετήθηκε στο δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1944 η “εξέγερση” και το πέρασμα των δύο ταγμάτων του ΕΛΑΣ στα Σκόπια και την οργάνωσή τους εκεί σε ταξιαρχία του γιουγκοσλαβικού στρατού.
1. Κ.Κ. Βουλγαρίας, Κεντρικό Κομματικό Αρχείο, Φ. 145-5 α.ε. 1498
2. Γιόσιπ Μπρος Τίτο Άπαντα, “Γράμμα στον Δημητρόφ από το Παρίσι 8-8-1938”, τόμος 4, Βελιγράδι 1977
3. IAKPJ, τ.2, Βελιγράδι 1949, σ. 231
4. IAKPJ, τ.7, Βελιγράδι 1951, σ.259-260
5. ό.π. σ. 276
6. Πέτρος Ρούσος Η Μεγάλη Πενταετία, Αθήνα 1976, τ.Α΄, σ. 380-381 και Έκθεση Σβετοζάρ Βουκμάνοβιτς-Τέμπο προς την Κ.Ε. του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας, 8 Αυγούστου 1943, Ιζβόρι ζα Οσλομποντίτελνατα βοϊνά ί ρεβουλούτσιγια βο Μακεντόνια, τ. 1, “Κνίγα βτόρα”, Σκόπια 1968, σ. 183-205
7. ΙΑΚPJ, τ. 7, σ. 283
8. ΑΜ, ASNOM Dokumenti, τ.1, βιβλίο 1, Σκόπια 1984, σελ 91.
9. DOKUMENTI, Za Borbata Na Makedonskiot Narod Za Samostojuost I Za Nacionalna Drzana, τ.2, Σκόπια 1981, σ. 590.
10. DOKUMENTI 609-610
Πηγή: makthes.gr (από το βιβλίο του δημοσιογράφου Σπύρου Κουζινόπουλου “Τα παρασκήνια του Μακεδονικού ζητήματος”)
Οι θέσεις του ΚΚΕ
για την Μακεδονία και την Θράκη
Την στιγμή που ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να λύσει το προσφυγικό πρόβλημα με την εγκατάσταση μεγάλου αριθμού προσφύγων στην βόρεια Ελλάδα, το ΚΚΕ εργάζεται προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση: Καταγγέλλει την κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου ότι «με τον βίαιο εποικισμό της Μακεδονίας εξοντώνουν τον μακεδονικό λαό». Κι ενώ μέχρι τότε περιορίζονταν να προπαγανδίζει την ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη, μόνο μέσα απ' τα έντυπά του, τον Δεκέμβριο του 1923 υιοθετεί και υπερψηφίζει εισήγηση του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, στο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν) που πραγματοποιήθηκε στην Μόσχα, η οποία έκανε λόγο για αυτονόμηση της Μακεδονίας και της Θράκης.
Η εισήγηση των Βούλγαρων κομμουνιστών, δεν ήταν καινούργια. Τον Ιούλιο του 1922, το θέμα αυτονομήσεως της Μακεδονίας και της Θράκης, είχε τεθεί και πάλι απ' αυτούς στα πλαίσια της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, στην οποία η Βουλγαρία είχε τον ηγετικό ρόλο ως το μεγαλύτερο κομμουνιστικό κόμμα, καθώς και μια προνομιακή σχέση με την Μόσχα.
Οι μόνοι που αντέδρασαν και τις δυο φορές τότε , ήταν οι Γιουγκοσλάβοι οι οποίοι διέκριναν πίσω απ' αυτή την πρόταση τον βουλγαρικό εθνικισμό (που προφανώς έρχονταν σε αντίθεση με τις δικές του βλέψεις, στις οποίες έδωσε σάρκα και οστά, αργότερα ο Τίτο). Ούτως ή άλλως όμως, από την στιγμή που το ΚΚΕ είχε προσδεθεί στο άρμα της Σοβιετικής Ένωσης με την συμμετοχή του στην Κομιντέρν, θα ήταν υποχρεωμένο να υπακούσει, ακόμη και αν δεν είχε ψηφίσει την πρόταση. Η συμμετοχή του σ' αυτή, δεν έγινε χωρίς όρους. Αντιθέτως, προϋπόθετε ότι αποδέχονταν τους περίφημους «21 όρους» της Κομιντέρν, σύμφωνα με τους οποίους, εκτός των άλλων, οι αποφάσεις ήταν νόμος για τα μέλη-κόμματα και κάθε διαφωνία μελών σε καθένα απ' αυτά θα έπρεπε να οδηγεί σε αποκλεισμό και απομάκρυνση από το κόμμα.
Η τακτική αυτή θα εφαρμοστεί στο μέλλον, ουκ ολίγες φορές. Κάθε διαφορετική φωνή, εντός του ΚΚΕ, που διαφωνούσε με την τακτική του κόμματος και ειδικά με τις θέσεις ως προς τα εθνικά θέματα, χαρακτηρίζονταν «χαφιές» και «προδότης του λαού» και με συνοπτικές διαδικασίες, είτε στην καλύτερη περίπτωση διαγράφονταν από το κόμμα, είτε στην χειρότερη εκτελούνταν ή δολοφονούνταν.
Η απόφαση της Κομιντέρν που αφορούσε την Μακεδονία και την Θράκη, δημοσιεύθηκε στην «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», το επίσημο έντυπο του ΚΚΕ, τον Οκτώβριο του 1924:
1. Τα ζητήματα της Μακεδονίας και Θράκης, είναι από δέκα χρόνια τώρα η αιτία ακαταπαύστων αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ της Τουρκίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Γιουγκοσλαβίας και ένα μέσον ιμπεριαλιστικής πολιτικής μέσα στα Βαλκάνια. Ο τελευταίος ιμπεριαλιστικός πόλεμος του 1914-1918 στα Βαλκάνια, που τέλειωσε με την οικονομική κατερείπωση, την πολιτική υποδούλωση και το μοίρασμα της Μακεδονίας και της Θράκης μεταξύ της Γιουγκοσλαβίας, της Ελλάδος και της Βουλγαρίας, περιέπλεξε ακόμη περισσότερο το εθνικό ζήτημα και έκανε πιο βαθύ το μίσος μεταξύ των λαών. Το μοίρασμα της Μακεδονίας μεταξύ της Γιουγκοσλαβίας, της Ελλάδος και της Βουλγαρίας, ενίσχυσε ακόμα περισσότερο τον πόθο των Μακεδόνων στα διάφορα κομμάτια της διαμελισμένης των πατρίδος προς την συνένωση και την αποκατάσταση μιας Μακεδονίας ενιαίας και ανεξάρτητης. Ο ίδιος πόθος για μια ενιαία και ανεξάρτητη Θράκη συνενώνει τον θρακικό λαό, που έχει κατατεμαχισθή σε τρία μέρη, από την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Βουλγαρία.
2. Η κατάσταση αυτή κάνει ώστε το Μακεδονικό και Θρακικό ζήτημα να αποτελούν ένα ενιαίο και σοβαρότατο πρόβλημα, το οποίον η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία πρέπει να αγωνισθεί να το λύση με το πνεύμα της αναπτύξεως της προλεταριακής επαναστάσεως στα Βαλκάνια. Το Συνέδριο διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι η ΥΙ Βαλκανική Συνδιάσκεψη έδωσε για το ζήτημα αυτό μια ορθή στο σύνολο λύση, που έχει πρωτεύουσα σημασία.
3. Το Συνέδριο, παραδέχεται ότι τα συνθήματα που διατύπωσε η Βαλκανική Ομοσπονδία: «Ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία», «ενιαία και ανεξάρτητη Θράκη», είναι τελείως ορθά και αληθινά επαναστατικά.
Στο ίδιο έντυπο, στο τεύχος Φεβρουαρίου 1924, λίγο μετά δηλαδή από το συνέδριο της Κομιντέρν, μεταξύ άλλων, αναφέρονται και τα εξής:
Τα ιστορικά ντοκουμέντα δεν μπορούν για μας να παίζουν ρόλον σοβαρόν εις το ζήτημα λύσεως του προβλήματος των εθνικών μειονοτήτων...
Υπό την έννοιαν απελευθερώσεως ομόαιμων αδελφών εκρύπτετο και κρύπτεται ακόμη η υποδούλωσις και εκμετάλλευσις του Μακεδόνικου και Θρακικού λαού. Από τον πόλεμο του 1912, ο Μακεδόνικος λαός έχασε την ενότητα του. Απελυτρώθη από τον Τούρκο αγά και βέη, διά να υποδουλωθή εις τους Έλληνας, Βουλγάρους και Σέρβους μεγαλέμπορους, βιομηχάνους και τσιφλικάδες, οι οποίοι εμοιράστηκαν μεταξύ τους τη Μακεδονία προς εκμετάλλευσιν.
Σήμερα, εις την υπό της Ελλάδος κατεχομένην Μακεδονίαν, κατοικούν επίσης απ' όλες τις προαναφερθείσες εθνικότητες, Έλληνες, Βούλγαροι, Τούρκοι, Σέρβοι, Κουτσοβλάχοι, Αλβανοί, Εβραίοι και Αρμένιοι. Οι Έλληνες είναι περισσότεροι από μια εκάστη εθνικότητα χωριστά, αλλά είναι ολιγώτεροι από όλους μαζί. Έτσι, από το 1913 μέχρι σήμερα, την Ελληνική Μακεδονία τη διοικούσε η Ελληνική μειοψηφία τρόπον τινά κυριαρχούσα επι των άλλων εθνικοτήτων. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, με την εδώ δηλαδή έλευση των προσφύγων της Θράκης και Μικράς Ασίας και την εκδίωξη των Τούρκων, καθώς και με την ανταλλαγήν των Βουλγάρων της Μακεδονίας με τους Έλληνες της Βουλγαρίας, καταβάλλεται προσπάθεια ώστε οι Έλληνες να είναι πραγματική πλειοψηφία στη Μακεδονία και απέναντι όλων των άλλων μειονοτήτων που μένουν. Πρόκειται δηλαδή περί βίαιου εξελληνισμού της Ελληνικής Μακεδονίας...
Το ίδιο έγινε και στη Θράκη.
Στο Τρίτο Συνέδριο του ΚΚΕ (26 Νοεμβρίου-3 Δεκεμβρίου 1924) το σύνθημα της «ενιαίας και ανεξάρτητης Μακεδονίας και της ενιαίας και ανεξάρτητης Θράκης» γίνεται πλέον επίσημη θέση του κόμματος και το μανιφέστο που εκδίδεται, αφού τονίζει ότι «Η ντόπια μπουρζουαζία είναι εθνικός δυνάστης και καταπιεστής του μακεδονικού και θρακικού λαού και συγχρόνως ο κοινωνικός δυνάστης της εργατικής τάξεως και των φτωχών αγροτικών και προσφυγικών μαζών» και πως «Αν δεν συντρίψουμε τον εθνικό ζυγό της ντόπιας μπουρζουαζίας που βαρύνει στη Μακεδονία και στη Θράκη, δεν μπορούμε να τσακίσουμε τον κοινωνικό ζυγό της ίδιας μπουρζουαζίας που βαρύνει επάνω σε μάς», καταλήγει ως εξής:
«Ζήτω το ελληνικό προλεταριάτο! Κάτω ο φασισμός! Κάτω οι προετοιμαζόμενοι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι! Ζήτω η εργατοαγροτική επανάσταση της Βουλγαρίας! Ζήτω η εργατοαγροτική κυβέρνηση! Ζήτω η ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη! Ζήτω η Ομοσπονδία των βαλκανικών εργατοαγροτικών δημοκρατιών! Ζήτω η παγκόσμιος προλεταριακή επανάσταση!» («Ριζοσπάστης», 14 Δεκεμβρίου 1924). Ο Ιωάννης Κορδάτος που εκφράζει τις επιφυλάξεις του γι' αυτές τις θέσεις, όσον αφορά την Μακεδονία και την Θράκη, αποβάλλεται από την ΒΚΟ και διαγράφεται οριστικά κι απ' το κόμμα τον Μάρτιο του 1927. Θα διαγραφεί επίσης και ο Μπεναρόγια ως υπερβολικά...μετριοπαθής (ο Μπεναρόγια, αφού επέστρεψε μετά από χρόνια στην Ελλάδα για ένα χρονικό διάστημα, στην συνέχεια εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Ισραήλ όπου και πέθανε το 1979).
Το ΚΚΕ θα τεθεί εκτός νόμου για 14 μήνες τον Ιούνιο του 1925 για την αυτονομιστική δράση του από την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου και ο Παντελής Πουλιόπουλος, ο πρώτος γραμματέας του ΚΚΕ (εκλέχτηκε σε ηλικία 24 ετών),μαζί με 23 ακόμη συντρόφους του, κατηγορούνται για απόπειρα «απόσπασης της Μακεδονίας και Θράκης», και παρ' ότι η δίκη διακόπτεται, εξορίζονται στην Ανάφη, την Αμοργό και την Φολέγανδρο.
Ο Πουλιόπουλος, που απομακρύνθηκε από το ΚΚΕ, τον Μάρτιο του 1927, επειδή κρατούσε αντιπολιτευτική στάση στην Κομιντέρν και τον σταλινισμό, σε μια κρίση ειλικρίνειας και με διάθεση αυτοκριτικής θα γράψει: «Η πρώτη φορά που δινόταν στο ΚΚΕ η ευκαιρία να αναπτύξει το διεθνιστικό πνεύμα μέσα στην Ελλάδα, τα συνθήματά μας στάθηκαν τόσο άτυχα ώστε άφηναν να δημιουργείται η τρομερή παρεξήγηση ότι επαναστατικός διεθνισμός δεν είναι τίποτ' άλλο παρά συμμαχία με τους Βουλγάρους κομιτατζήδες. Του κάκου προσπαθήσαμε στις δίκες να διαλύσουμε τη σύγχυση». Παρ' όλα αυτά, μέσα στο ίδιο κείμενο, δεν φαίνεται να εγκαταλείπει την ιδέα «της Βαλκανικής Ομοσπονδίας των Λαών, μέσα στην οποία θα καθορίσει ελεύθερα ο μακεδονικός λαός την τύχη του» («Ριζοσπάστης», 5 Φεβρουαρίου 1927). Η έννοια του Πουλιόπουλου με λίγα λόγια, είναι να διώξει το «στίγμα» της συνεργασίας με τους Βούλγαρους κομιτατζήδες, αλλά επιμένει ότι υπάρχει μακεδονική εθνότητα (Περιοδικό «Σπάρτακος», τεύχος 30, [επανέκδοση 1991), η οποία «είναι συμπαγής σε ορισμένο μόνο τμήμα της γεωγραφικής ενότητας που λέγεται "Μακεδονία":
1. Αυτοδιάθεση της μακεδονικής εθνότητας μέχρι και του αποχωρισμού της (του κρατικού δηλαδή).
2. Βαλκανική Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών.
Αυτά πρέπει να είναι τα συνθήματά μας τα γενικά...
Και καταλήγει στα συμπεράσματά του:
1. Όποιος αρνείται την ύπαρξη, αλύτου ώς τώρα, ενός εθνικού μακεδονικού ζητήματος στην ελληνική, βουλγαρική, σερβική Μακεδονία είναι δίχως άλλο λακές της μπουρζουαζίας.
2. Όποιος αρνείται το ιστορικό απελευθερωτικό κίνημα των Μακεδόνων, αυτός ή είναι αμαθής και τότε πρέπει να μάθει την ιστορία του κινήματος αυτού και των εθνικών του ηρώων ή είναι πάλι λακές μιας από τις τρεις καταπιέζουσες μπουρζουαζίες.
3. Το κίνημα αυτό έχει πνιγεί ώς τώρα στο αίμα και στην προδοσία ή έχει πάθει μια καταστρεφτική για τα συμφέροντα των Μακεδόνων εργατών και χωρικών εκμετάλλευση από τη (βουλγαρική ιδίως) βαλκανική μπουρζουαζία.
4. Το κίνημα αυτό μπορεί να ξαναβρεί μια νέα ανάπτυξη κάτω από ευνοϊκές νέες ιστορικές συνθήκες -κοινωνικές, οικονομικές (εκμετάλλευση άγρια των εργαζομένων μακεδονικών μαζών από τις καταχτητικές εθνικές μπουρζουαζίες, ζητήματα αγροτικής ιδιοκτησίας κλπ.), πολιτικές (εσωτερικές κρίσεις στα βαλκανικά κράτη, πόλεμος) και πολιτιστικές συνθήκες.
5. Όποιος αρνείται αυτή τη δυνατότητα είναι τυφλός ή εθελοτυφλεί, αν δεν είναι λακές των εθνικιστών εξανδραποδιστών του πολυπαθούς μακεδονικού λαού.
6. Οι κομμουνιστές δεν αναλαμβάνουν να «δημιουργήσουν» εθνικά κινήματα εκεί όπου τέτοια δεν υπάρχουν, έργο χιμαιρικό. Υποστηρίζουν τέτοια κινήματα όπου εκδηλώνονται.
7. Οι κομμουνιστές μπροστά σ' ένα νικημένο ή προδομένο εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα ή μπροστά σε εξεθνιστικές, εξανδραποδιστικές ενέργειες της εθνικής τους μπουρζουαζίας δεν κλείνουν τα μάτια και δεν γίνονται λάτρεις του «τετελεσμένου γεγονότος». Δεν θ' αρνηθούνε την πραγματικότητα της εθνικής καταπίεσης μιας εθνότητας και τον πόθο της (που υπάρχει στην καρδιά και στο μυαλό κάθε Μακεδόνα εργαζομένου) ν' αποτινάξει μια μέρα τον εθνικό ζυγό.
Οι κομμουνιστές κάνουν δικούς τους τους απελευθερωτικούς αυτούς πόθους του μακεδονικού λαού και διακηρύττουν δυνατά από τώρα το δικαίωμά του να αυτοδιατεθεί μέχρι και του κρατικού αποχωρισμού του, αν τέτοια είναι η θέλησή του.
Υπερασπίζουν κάθε μέρα κάθε άμεση εθνική του διεκδίκηση, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική, και έτσι ετοιμάζουν από τώρα την αυριανή επαναστατική συμμαχία του κοινωνικού επαναστατικού κινήματος του προλεταριάτου με το εθνικό επαναστατικό κίνημα των Μακεδόνων κατά του κοινού εχθρού της βαλκανικής μπουρζουαζίας.
Παντελής Πουλιόπουλος
Ακροναυπλία, Μάης 1940
Δεκαετίες αργότερα, ο Τάκης Λαζαρίδης, γέννημα θρέμμα του ΚΚΕ και γιος ηγετικού στελέχους του κόμματος, θα αναρωτηθεί: «Ο αμύητος, αλλά συχνά και ο μυημένος, είναι αδύνατον να βρει άκρη, να εξηγήσει λογικά, τις ακατανόητες μερικές φορές, θέσεις και αποφάσεις της εκάστοτε ηγεσίας του ΚΚΕ.
Ο σύγχρονος ερευνητής, έστω και βιαστικός, μένει εμβρόντητος μπροστά στις αλλοπρόσαλλες, ανεδαφικές και συχνά ανεξήγητες, με την κοινή λογική, αποφάσεις των ηγετών του ΚΚΕ σε κρίσιμες στιγμές, σε κρίσιμα προβλήματα.Αναρωτιέται αν οι άνθρωποι αυτοί είχαν κοινό νου, αν διέθεταν στοιχειώδη λογική ή ήταν διανοητικά καθυστερημένοι.... Βγαίνουν αίφνης το 1924 στο 3ο έκτακτο συνέδριο του κόμματος και υιοθετούν το σύνθημα "ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη", προσβάλλοντας βάναυσα το εθνικό αίσθημα των Ελλήνων. Γιατί; Για ποιον λόγο; Δεν είχαν συναίσθηση της πράξης τους; Δεν είχαν ίχνος πατριωτισμού;» («Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι»).
[Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως εδώ, πως οι κομμουνιστές δεν ήταν οι μόνοι που μιλούσαν για μακεδονική εθνότητα. Την ίδια εποχή, οι ελληνικές κυβερνήσεις, με ολέθριες γκάφες, προκειμένου να αποφύγουν τον βουλγαρικό εθνικισμό, λίγο πολύ προσδιόρισαν τον σλαβόφωνο πληθυσμό ως «μακεδονική» μειονότητα και το σλαβικό ιδίωμα, ως «μακεδονική» γλώσσα, εκδίδοντας μάλιστα και το περίφημο αναγνωστικό «Abecedar»]
Στις δημοτικές εκλογές του 1929, το ΚΚΕ κατέβηκε με το σύνθημα «Ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία». Το ίδιο έτος, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, θα δημιουργήσει, τον αντικομμουνιστικό νόμο 4229/1929 («Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών»), πιο γνωστόν ως «Ιδιώνυμον», τον οποίο ουσιαστικά, είχε υποσχεθεί προεκλογικά.Κατά την συζήτηση του νόμου στην Βουλή, ο Βενιζέλος θα δηλώσει χαρακτηριστικά: «Το νομοσχέδιον δεν επιδιώκει να διώξη τον Κομμουνισμόν ως ιδέαν, αλλά τη Γ' Διεθνή και τας μπολσεβικικάς αρχάς αυτής, αίτινες απέχουν πολύ του ιδεώδους Κομμουνισμού. Το νομοσχέδιον επιδιώκει τη δίωξιν των οπαδών της Γ' Διεθνούς. Δε δυνάμεθα να διώξωμεν τον Κομμουνισμόν, διότι και ο Χριστός υπήρξε κήρυξ της ιδέας αυτής. Ο Χριστός διεκήρυξε πρώτος τον Κομμουνισμόν, αλλά από την υψηλήν ιδεολογίαν του Κομμουνισμού μέχρι των ανατρεπτικών ενεργειών των ανθρώπων της Μόσχας, υπάρχει διαφορά».
Το πρώτο άρθρο του «Ιδιώνυμου», που έγινε δεκτό με αντιδράσεις και έστειλε στην εξορία κατά την επτάχρονη εφαρμογή του, πάνω από 15.000 άτομα, είχε ως εξής:
1. Όστις επιδιώκει την εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της επικρατείας, ή ενεργεί υπέρ της εφαρμογής αυτών προσηλυτισμόν, τιμωρείται με φυλάκισιν τουλάχιστον εξ μηνών. Προς τούτοις επιβάλλεται δια της αποφάσεως και εκτοπισμός ενός μηνός μέχρι δύο ετών εις τόπον εν αυτή οριζόμενον. Με τας αυτάς ποινάς τιμωρείται και όστις, επωφελούμενος απεργίας ή λόκ-άουτ, προκαλεί ταραχάς ή συγκρούσεις.
2. Ως ιδιαίτερα επιβαρυντική περίπτωσις θεωρείται η εκτέλεσις της πράξεως εν δημοσίω τόπω παρόντων πολλών, ή δια του τύπου, ή εάν ο προσηλυτισμός ενεργείται δια χρημάτων, ή απευθύνεται προς ανηλίκους, στρατιωτικούς εν γένει, ή δημοσίους λειτουργούς.
Το ΚΚΕ θα συνεχίσει να μιλά για «Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη» και «καταπιεσμένο μακεδονικό έθνος», μέχρι τον Ιανουάριο του 1930, όταν κάτω κι από την πίεση της κοινής γνώμης, θα επιχειρήσει μια σχετική αναδίπλωση: «Το εθνικό ζήτημα (Μακεδονία και Θράκη) όντας κυρίως διαβαλκανικό ζήτημα, δεν παίζει σοβαρό ρόλο στην Ελλάδα λόγω του μικρού σχετικά ποσοστού των καταπιεζόμενων εθνικοτήτων» (3η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, Λάρισα).
Η αναδίπλωση αυτή, θα αποδειχθεί προσωρινή, καθώς λίγες εβδομάδες αργότερα (16 Μαρτίου 1930), με προκήρυξη, το ΚΚΕ θα επανέλθει στις γνωστές του θέσεις:
Ενιαίο επαναστατικό μέτωπο πάλης της εργατιάς και της φτωχής αγροτιάς για την εξουσία της εργατιάς και αγροτιάς με την ένοπλο εξέγερση, για την εργατοαγροτική κυβέρνηση στην Ελλάδα.
Κάτω ο εθνικός ζυγός!
Ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη!
Κάτω η στρατιωτική δικτατορία στη Γιουγκοσλαβία, κάτω οι δήμιοι της Βαλκανικής!
Αδελφική πάλη των εργατοαγροτικών και των υπόδουλων μαζών της Βαλκανικής για την εργατοαγροτική επανάσταση στα Βαλκάνια, για την Ομοσπονδία των εργατοαγροτικών δημοκρατιών της Βαλκανικής.
Υπεράσπιση της προλεταριακής πατρίδας, της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.
Ζήτω το Κομμουνιστικό κόμμα της Ελλάδας και η Βαλκανική κομμουνιστική Ομοσπονδία!
Ζήτω η Κομμουνιστική Διεθνής!
Τον Νοέμβριο του 1931, η Κομιντέρν (ουσιαστικά η Σοβιετική Ένωση), θα επέμβει ευθέως στα εσωτερικά του ΚΚΕ κι αφού καθαιρέσει την νόμιμη ηγεσία του, εντελώς «δημοκρατικά» θα διορίσει αρχηγό του κόμματος τον Νίκο Ζαχαριάδη και τους συνεργάτες του, μεταξύ άλλων, και τους Γιάννη Ιωαννίδη και Λεωνίδα Στρίγκο. Οι οδηγίες που συνοδεύουν τον νέο αρχηγό, είναι σαφείς, και μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Το Κόμμα οφείλει χωρίς αναβολή να διεξάγει τον αγώνα για το δικαίωμα της ελεύθερης αυτοδιάθεσης των εθνών, φτάνοντας και μέχρις αποχωρισμού, κατά της εθνικής καταπίεσης και του εκδιωγμού των Μακεδόνων και Τούρκων». Στο ίδιο μήκος κύματος θα κινηθεί (όπως πάντα) και η επίσημη εφημερίδα του ΚΚΕ, ο «Ριζοσπάστης»...
Οι θέσεις του ΚΚΕ και οι αποφάσεις της 4ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, περί ανεξαρτησίας της Μακεδονίας και της Θράκης, γίνονται για μία ακόμη φορά ξεκάθαρες, μέσα από τον «Ριζοσπάστη», στις 6 Μαρτίου 1932:
Η Ελλάδα είναι κράτος ιμπεριαλιστικό, που κατέκτησε διά της βίας ολόκληρες περιφέρειες κατοικημένες από άλλες εθνότητες (Μακεδονία, Θράκη) που τις καταπιέζει και τις υποβάλλει σε μια αποικιακή εκμετάλλευση, που καταδιώκει και εξοντώνει τις εθνικές μειονότητες (Εβραίοι).
Το ΚΚ της Ελλάδος διακηρύττει εν ονόματι των βασικών αρχών του μπολσεβικισμού, για την Μακεδονία και τη Θράκη το σύνθημα του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης μέχρι πλήρους αποχωρισμού από το Ελληνικό Κράτος, του δικαιώματος για μια ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη και υποστηρίζει δραστήρια την επαναστατική πάλη του πληθυσμού των περιφερειών αυτών για την εθνική τους απελευθέρωση.
Το Κόμμα και μαζί του ολόκληρο το προλεταριάτο της Ελλάδος πρέπει να διεξαγάγουν μια συνεχή πάλη ενάντια στο ματωμένο καθεστώς, στο οποίο υποβάλλεται ο πληθυσμός των περιφερειών αυτών από μέρους της κεφαλαιοκρατίας και του Ελληνικού Κράτους, ενάντια σε όλες τις εκδηλώσεις καταπίεσης και εθνικής υποδούλωσης, για την υπεράσπιση των αγωνιστών της εθνικής απελευθέρωσης που υποβάλλονται στις πιο άγριες καταδιώξεις.
Επίσης το Κόμμα πρέπει να διεξαγάγει μια ακατάπαυστη πάλη ενάντια στο εξαιρετικό καθεστώς εναντίον του Εβραϊκού πληθυσμού, ενάντια στις καταδιώξεις που φτάνουν μέχρι τα αιματηρά πογκρόμ και να πάρει δραστήριο μέρος στην οργάνωση της αυτοάμυνας του εργαζόμενου Εβραϊκού πληθυσμού.
Ο Ζαχαριάδης θα αποτελέσει τον αδιαμφισβήτητο ηγέτη του κόμματος και το «πιστό σκυλί» της Σοβιετικής Ένωσης, για περισσότερες από δυο δεκαετίες. Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης άλλωστε, δεν θα διστάσει να διατρανώσει την αφοσίωσή του στην Σοβιετική Ένωση, στην 7η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ:«Ό,τι λέει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης είναι νόμος για το ΚΚΕ. Το Κόμμα μας είναι απόλυτα αφοσιωμένο στη μάνα μας την ΕΣΣΔ» («Νέος Κόσμος», Οκτώβριος 1952).
Η αφοσίωση αυτή του ΚΚΕ, προς την «μάνα Σοβιετική Ένωση», ήταν εμφανέστατη και μέσα από τα διάφορα δημοσιεύματα, τού επίσημου κομματικού οργάνου, τον «Ριζοσπάστη», όπου γινόταν ευθεία αναφορά σε «σοβιετική πατρίδα»...
Λίγο πριν την δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936 του Ιωάννη Μεταξά, το ΚΚΕ τίθεται και πάλι εκτός νόμου, την στιγμή που βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής του. Ο Ζαχαριάδης, η ηγετική ομάδα, καθώς και χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ, συλλαμβάνονται και φυλακίζονται ή εξορίζονται. Θα ακολουθήσει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή.
Η Ελλάδα θα δεχθεί τριπλή επίθεση από Ιταλία, Γερμανία και Βουλγαρία.
Παρ' ότι η Βουλγαρία εισβάλλει στο πλευρό του Άξονα στην Μακεδονία, και βουλγαροποιεί ότι μπορεί (ονόματα πόλεων, επιγραφές καταστημάτων, διορισμό Βούλγαρων δημάρχων κ.ά.), ο ΕΛΑΣ ενσωματώνει στις τάξεις του το ΣΝΟΦ (Slavjano-Мakedonski Narodno Osloboditelen Front - Σλαβομακεδονικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο), ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελούνταν από σλαβόφωνους της Μακεδονίας, ως αποτέλεσμα συνεννοήσεων του Τίτο με το ΚΚΕ, το καλοκαίρι του 1943, ενώ στο σώμα αυτό θα προσέλθουν σύντομα και Βούλγαροι κομμουνιστές, καθώς και σλαβόφωνοι της Μακεδονίας που ήταν επηρεασμένοι από την βουλγαρική προπαγάνδα.
Σύντομα όμως, η συμμαχία ΕΛΑΣ-ΣΝΟΦ υπονομεύεται από τον Τίτο (που ο πραγματικός του στόχος ήταν ν' απορροφήσει την ελληνική και βουλγαρική Μακεδονία), και αρκετοί «Μακεδόνες» καταφεύγουν στην περιοχή της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας όπου και καταγγέλουν την ελληνική «βαρβαρότητα» στον «μακεδονικό» πληθυσμό. Ταυτόχρονα, άλλο τμήμα του ΣΝΟΦ «αλληθωρίζει» προς τον Βουλγαρία κι αρχίζει να συνεργάζεται με την βουλγαρική οργάνωση ΟΧΡΑΝΑ του αρχικομιτατζή Άντον Κάλτσεφ, που πολεμά για την προσάρτηση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία, και πότε μεμονωμένα, πότε από κοινού, στρέφονται εναντίον του ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας, καθώς και των «γραικομάνων», των σλαβόφωνων δηλαδή Ελλήνων. Όπως αναφέρεται στο βιβλίου του Νικόλαου Μέρτζου «Τα 10 θανάσιμα αμαρτήματα του ΚΚΕ», οι κομιτατζήδες έφταναν στο σημείο να παίζουν ποδόσφαιρο με τα...κομμένα κεφάλια των θυμάτων τους:
Μόλις δόθηκε το σύνθημα της εξεγέρσεως με τουφεκιές των κομμουνιστικών ανταρτικών μικροομάδων, που είχαν φτάσει στην περιοχή, επέπεσε εναντίον του αμάχου πληθυσμού ολόκληρη η Α' Βουλγαρική Στρατιά ενισχυμένη από την βουλγαρική Χωροφυλακή και την Οχράνα των κομιτατζήδων. Πάνω από τρεις χιλιάδες Μακεδόνες εσφάγησαν.
Στην Δράμα, μέσα σε δυο μέρες, εσφάγησαν 1.500 άτομα, ενώ οι Βούλγαροι στρατιώτες έπαιζαν ποδόσφαιρο με τα κομμένα ελληνικά κεφάλια κάτω από τους καγχασμούς του στρατιωτικού διοικητού Δράμας συνταγματάρχου Μιχαήλωφ και του Βουλγάρου Δημάρχου Πατσιβόρωφ.
Στο Δοξάτο εξετελέσθησαν 397, στα Κύργια 250, στη Χωριστή 150, στο Κάτω Νευροκόπι 59, στον Μεγαλόκαμπο 38, στην Προσωτσάνη και Αλιστράτη 67, στα Κοκκινόγεια 37, στο Νικηφόρι 31, στα Παλιάμπελα 28.
Στον Στρυμόνα, που ήταν το σύνορο ανάμεσα στη βουλγαροκρατούμενη Ανατολική Μακεδονία και στην γερμανοκρατούμενη Κεντρική Μακεδονία, οι Βούλγαροι έστησαν τα πολυβόλα και θέρισαν αδιάκριτα το κύμα των προσφύγων που αλλόφρονες έτρεχαν με τα παιδιά στην αγκαλιά να περάσουν το ποτάμι. Πάνω από πεντακόσια πτώματα έπλεαν στο Στρυμόνα. Τα νερά του κοκκίνισαν. Και οι εκτελέσεις επεξετάθησαν στους νομούς Καβάλας και Σερρών, όπου, σημειωτέον, δεν έγινε καμμιά εξέγερση. Εξετελέσθησαν στις Σέρρες 40, στον Προβατά 14, στην Αγγίστα 23, στον Λευκώνα 18, στην Κορμίστα 99, στο Μοναστηράκι 40, στα Σφελινά 50, στους Φιλίππους 28, στον Ακροπόταμο 20...
Εξ αντικειμένου τουλάχιστον το ΚΚΕ είχε συμμαχήσει με τους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές για τον εκβουλγαρισμό της Ανατολικής Μακεδονίας, σύμφωνα άλλωστε και με την πάγια πολιτική του Κόμματος για αυτονόμηση της Μακεδονίας και της Θράκης! Επί πλέον, με το αίμα χιλιάδων αθώων Ελλήνων, προσέφερε τις υπηρεσίες του στην Σοβιετική Ένωση! Και, βέβαια, δεν είναι διόλου τυχαίο ότι Γραμματέας του ΚΚΕ εκείνην ακριβώς την περίοδο ήταν ο Σλαβομακεδόνας Α. Τσίπας, τον οποίο ειδικά οι Βούλγαροι κατακτητές είχαν απελευθερώσει από την Ακροναυπλία -και τους έδωσε πλουσιοπάροχα το αντάλλαγμά του.
Οι θηριωδίες τους ενεργοποιούν τα πατριωτικά ανακλαστικά αρκετών Ελασιτών, οι οποίοι βλέποντας πως το ΣΝΟΦ είναι υπέρ του «η Μακεδονία ανήκει στους Βουλγάρους» και συνεργάζεται με την ΟΧΡΑΝΑ που πολεμούσε για την προσάρτηση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία, στρέφονται εναντίον τους, τους χτυπούν και τους εκδιώκουν από την Ελλάδα.
Τον Απρίλιο του 1944, Γιουγκοσλάβοι παρτιζάνοι με τις σημαίες τους εισέρχονται στην περιοχή Φλωρίνης, και προπαγανδίζοντας την «ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία» καλούν τον πληθυσμό να ενωθεί μαζί τους. Παράλληλα, ο Βούλγαρος ηγέτης Δημητρόφ, καλούσε τον Στάλιν να διαμεσολαβήσει, έτσι ώστε το θέμα της Μακεδονίας να λυθεί «αδελφικά ανάμεσα στην Βουλγαρία και στην Γιουγκοσλαβία» όταν θα έληγε ο πόλεμος.
Λέξη για τους «αδερφούς» Έλληνες κομμουνιστές που ήταν «βασιλικότεροι του βασιλέως» στο μακεδονικό ζήτημα!
Με μια στρατηγική κίνηση όμως, ο Τίτο έφερε τους «συντρόφους» Έλληνες και Βούλγαρους προ τετελεσμένων γεγονότων, καθώς τον Αύγουστο του 1944 ιδρύει την Δημοκρατία της Μακεδονίας και καλεί τους υπόλοιπους να ενωθούν σ' αυτήν.
Την δράση του ΣΝΟΦ θα καταγγείλει κι ο «Κόκκινος Συνταγματάρχης» του ΕΛΑΣ, Ευριπίδης Μπακιρτζής, σε λόγο που εκφώνησε στην Θεσσαλονίκη, τον Οκτώβριο του 1944, και μεταξύ άλλων θα αναφέρει:
...Ενώ από την αρχή του εθνικοαπελευθερωτικού Κινήματος, πολλοί Σλαβομακεδόνες ενίσχυσαν ενεργά το ΕAM, κατατάχθηκαν στον ΕΛΑΣ, και πολέμησαν κατά των επιδρομέων, Γερμανών, Ιταλών, Βουλγάρων και των κομιτατζήδων, στην κρίσιμη στιγμή της γενικής επίθεσης του εθνικού στρατού,παρασύρθηκαν από την προπαγάνδα των Βουλγάρων φασιστών και των Σερβομακεδόνων, κι εστασίασαν με σύνθημα «Ελεύθερη Μακεδονία». Πάρθηκαν γρήγορα πολιτικά και στρατιωτικά μέτρα, για τον περιορισμό, τη διάσπαση και την καταστολή της στάσης, οι πρωταίτιοι κατέφυγαν στη σερβική Μακεδονία, και μερικοί λόχοι αφοπλίσθηκαν...
Το «στραπάτσο» αυτό, δεν φαίνεται να πτόησε το ΚΚΕ, και στην 5η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (30-31 Ιανουαρίου 1949) διακήρυξε ότι «σαν αποτέλεσμα της νίκης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και της λαϊκής επανάστασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη αποκατάστασή του έτσι όπως τη θέλει ο ίδιος προσφέροντας τώρα το αίμα του για να την αποκτήσει.Αυτή είναι η θέση του ΚΚΕ πάνω στο μακεδονικό ζήτημα. Οι δύο λαοί, ελληνικός και μακεδονικός, παλεύουν από κοινού για τη λευτεριά τους... Σαν αποτέλεσμα της νίκης, ο μακεδονικός λαός θ' αποφασίσει μόνος του πώς θέλει να ζήσει και να κυβερνηθεί». Δεν θα διστάσει μάλιστα να παρουσιάσει τον Παύλο Μελά ως Έλληνα...κομιτατζή που «έσφιγγε τη θηλειά στον λαιμό του μακεδονικού λαού»,ο οποίος «στέναξε κάτω από τόσους ζυγούς σκλαβιάς» («Κομμουνιστική Επιθεώρηση», 1 Μαρτίου 1947).
Την διακήρυξη αυτή, σχολίασε στις 3 Δεκεμβρίου 2006 («Καθημερινή»), το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς, Λεωνίδας Κύρκος:
Με εκείνη την περίεργη και κατάπτυστη 5η ολομέλεια του ΚΚΕ, στην οποία διακήρυξε ο Ζαχαριάδης το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των Μακεδόνων, ο πατέρας μου διαφωνούσε μέχρι το τελευταίο του κύτταρο. Και του λέγανε, πες μια λέξη εναντίον της μπαρμπα-Μιχάλη και έχεις το παιδί σου εντάξει, και αρνήθηκε. Φίλοι του, όπως ο Στέφανος ο Στεφανόπουλος, του το μήνυσε στη φυλακή. Μιχάλη, ξέρω ότι είσαι αντίθετος με την 5η ολομέλεια. Μια λέξη δικιά σου αρκεί, να βγεις να την καταδικάσεις. Εδειξε σαν άνθρωπος ένα απίστευτο μεγαλείο. Αυτό βέβαια το καταλογίζω στον εαυτό μου.
Η Έλλη Παππά, δημοσιογράφος του παράνομου «Ριζοσπάστη», στέλεχος του ΚΚΕ και σύντροφος του Νίκου Μπελογιάννη, αναφέρει στο βιβλίο της «Μαρτυρίες μιας διαδρομής»:
Βράδυ, με καλά κλεισμένα τα πορτοπαράθυρα, ακούγαμε τον σταθμό. Μετέδιδε τις αποφάσεις της Ολομέλειας. Ήμασταν προσηλωμένοι στο άκουσμά τους και ξαφνικά ήρθαν και η απόφαση για το μακεδονικό και η θέση για τη σλαβομακεδονική μειονότητα και η υπόσχεση για την παροχή αυτονομίας. Κι εγώ δεν μπόρεσα να συγκρατήσω την αντίδρασή μου. «Αυτή η απόφαση είναι καρμανιόλα για τον αγώνα και για τους αγωνιστές», είπα... Ποιες ανάγκες επέβαλαν μιαν απόφαση τόσο επικίνδυνη, και μάλιστα στις πιο κρίσιμες στιγμές του εμφυλίου πολέμου, δεν εξηγήθηκε ποτέ ικανοποιητικά...
Πώς και γιατί το Κόμμα υιοθέτησε αυτή την άποψη στη διάρκεια του εμφύλιου σηκώνει κάποιες εξηγήσεις, έστω και απαράδεκτες. Το πως τη διατηρούσε, και μάλιστα φανατικά, έως τη δεκαετία του '60 είναι, για μένα τουλάχιστον,αίνιγμα που δεν μπόρεσα να λύσω.
Το ερώτημα είναι αν και πότε εγκατέλειψε αυτή την αντίληψη. Κι όμως, η απόφαση εκείνης της Ολομέλειας έγινε αληθινή λαιμητόμος για αγωνιστές, αφού, είτε συμφωνούσαν είτε όχι μ' αυτήν, ήταν υποχρεωμένοι να την υπερασπίζονται στα στρατοδικεία κι ήταν πολλοί εκείνοι που καταδικάστηκαν σε θάνατο και πήγαν στο εκτελεστικό μόνο και μόνο γιατί δεν δέχτηκαν να καταδικάσουν την 5η Ολομέλεια. Και πως να την καταδικάσουν, όταν αυτό θα σήμαινε δήλωση μετανοίας;
Ωστόσο, οι διακηρύξεις του ΚΚΕ για αυτοδιάθεση του «μακεδονικού λαού», δεν ήταν άσχετες με τις συγκυρίες της εποχής. Ο εμφύλιος είχε πάρει άσχημη τροπή για το ΚΚΕ και ο ΔΣΕ έπασχε από λειψανδρία. Οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας, αποτέλεσαν μια ελπίδα ανάκαμψης, καθώς το 1949, έφτασαν ν' αποτελούν μέχρι και το 40% του ΔΣΕ, παρ' ότι ήταν γνωστές οι αποσχιστικές βλέψεις τo
Οι αναφορές του ΚΚΕ και της Αριστεράς σε σλαβομακεδονική εθνότητα και μειονότητα, παρ' ότι αργότερα η ιδέα της «ανεξάρτητης Μακεδονίας»εγκαταλείφθηκε ακόμη κι απ' τον ίδιο τον Ζαχαριάδη, δεν σταμάτησαν, τόσο μέσα από κομμουνιστικά έντυπα (π.χ. «Αυγή», στις 11-1-1962: «Η ύπαρξη σλαβομακεδονικής μειονότητος στην Ελλάδα είναι γεγονός!»), όσο κι από δηλώσεις πολιτικών (Ηλίας Ηλιού, σε ομιλία στην Βουλή, στις 2-8-1963:«Υπάρχει πραγματικά στην ελληνική Μακεδονία μια μειονότης, που δεν απολαμβάνει τα δικαιώματα, που πρέπει να απολαμβάνει»).
Πραγματικό σάλο όμως, είχε προκαλέσει ο βουλευτής της ΕΔΑ, Μανώλης Γλέζος,όταν στα πλαίσια της απονομής σ' αυτόν του «Βραβείου Ειρήνης Λένιν», στις 30 Ιουλίου 1963 στην Μόσχα, και σύμφωνα με όσα μετέφερε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, μέσω του ανταποκριτή του Ραφαέλι, «εξεφράσθη υπέρ της λύσεως του προβλήματος των μακεδονικών μειονοτήτων δια διαπραγματεύσεων, διετύπωσε δε την ελπίδα ότι τριμερείς βαλκανικοί διαπραγματεύσεις θα επέτρεπαν εις δεδομένην στιγμήν την ίδρυσιν μιας αυτονόμου Μακεδονίας». Η απάντηση αυτή ήρθε, μετά από ερώτηση Καναδού δημοσιογράφου (αυτό δεν ήταν τυχαίο, καθώς οι «μακεδονικές» οργανώσεις στον Καναδά είχαν ιδιαίτερη δράση) και σύμφωνα με τις έρευνες του τότε πρωθυπουργού Παναγιώτη Πιπινέλη, το Γαλλικό Πρακτορείο επιβεβαίωσε τα λεχθέντα, ενώ δεν ήταν το μόνο που δημοσίευσε αυτή την δήλωση.
Ο Γλέζος διέψευσε την δήλωση αυτή, αλλά οι Γάλλοι ουδέποτε ανασκεύασαν την είδηση, αν και είναι άγνωστο αν τους ζητήθηκε κάτι τέτοιο, παρ' ότι η ΕΔΑ απείλησε με μήνυση...
Τα αυτονομιστικά κινήματα, των «Σλαβομακεδόνων» της ελληνικής Μακεδονίας, υποδαυλίστηκαν κυρίως από στρατιωτικούς συνδέσμους που δρούσαν στην περιοχή και είχαν πολύ μικρή απήχηση.
Ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ, αναφέρονται επίσης στην αυτονομιστική προπαγάνδα των Γιουγκοσλάβων πρακτόρων στη Μακεδονία. Άλλοι (Λ. Στρίγκος, Μ. Βαφειάδης), ρίχνουν ευθύνες στους Βρετανούς, κατηγορώντας τους για ενθάρρυνση αλυτρωτικών βλέψεων των Σλαβομακεδόνων σε βάρος της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας. Πρόκειται όμως μάλλον για απόψεις που πηγάζουν από τις προσωπικές τους προκαταλήψεις για τον ρόλο των Βρετανών.
Ο Άγγλος λοχαγός P.H.Evans, στρατιωτικός σύνδεσμος στη Δυτική Μακεδονία (Μάρτιος – Δεκέμβριος 1944), είναι σαφής, στην απόρρητη έκθεση απολογισμού των δραστηριοτήτων του (1/12/1944), ότι δεν μπορεί να υπάρξει «ανεξάρτητη Μακεδονία» («There can be no independent Macedonia»).
Στη διάρκεια της Κατοχής, το ΚΚΕ έδειξε ευαισθησία στο Μακεδονικό Ζήτημα. Το μεγάλο του λάθος, ήταν η αναγνώριση ύπαρξης «μακεδονικού έθνους». Και όπως γράφει ο Σπυρίδων Σφέτας:
«Η ανώμαλη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα μετά τη Βάρκιζα και ο εμφύλιος πόλεμος, έφεραν την ηγεσία του ΚΚΕ μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις και κατέστησαν το Μακεδονικό την αχίλλειο πτέρνα του».
Σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, στις 18 Φεβρουαρίου 1992, κι ενώ έχει ήδη προκύψει από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η«Δημοκρατία της Μακεδονίας», η αρχηγός του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, θα συνταχθεί με τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς στην κοινή γραμμή που όριζε ότι δεν θα γίνονταν δεκτή απ' την Ελλάδα, καμμία ονομασία του νεοσύστατου κράτους των Σκοπίων που θα περιέχει τη λέξη «Μακεδονία» ή παράγωγά της. Είναι όμως αργά...
Ειδικά το ΚΚΕ, είχε προσφέρει ήδη άφθονο και «πολύτιμο» υλικό προς εκμετάλλευση στους Σκοπιανούς...
