Μετά την προσωρινή ύφεση του Κυπριακού με την έναρξη διαπραγματεύσεων στο Λονδίνο και την εκνέου ενεργότερη ένταξη της Ελλάδας στον συμμαχικό στρατιωτικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ το 1958 με την έναρξη συζητήσεων για εγκατάσταση πυραύλων μέσου βεληνεκούς, η κομμουνιστική ηγεσία της ΕΣΣΔ αποφάσισε να ασκήσει διπλωματική και ψυχολογική πίεση εις βάρος της Ελλάδος.
Η πίεση αυτή εκδηλώθηκε με την επιδεικτικά φανερή στρατιωτική ενίσχυση της Βουλγαρίας που έτσι απέκτησε συντριπτική υπεροχή πυρός σε σχέση με την Ελλάδα, με τον "πόλεμο των γραμματοσήμων"
*
αλλά και με απειλητικές δηλώσεις του γενικού γραμματέα του Ρωσικού
κομμουνιστικού κόμματος Νικίτα Χρουστσόφ, που "σύμβούλευε" την Ελλάδα να αποφύγει την εγκατάσταση ΝΑΤΟικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς στο έδαφος της.
Η "αντιπολεμική" δραστηριότητα της ΕΔΑ είχε απήχηση στο εκλογικό σώμα και σε συνδυασμό με το εκλογικό σύστημα και άλλους παράγοντες την οδήγησαν στην αξιωματική αντιπολίτευση στις εκλογές του 1958.
Το καλοκαίρι του 1961 ξέσπασε η κρίση του Βερολίνου με τους Σοβιετικούς να ξεκινούν την ανέγερση του τείχους που διχοτόμησε την πόλη απομονώνοντάς το Δυτικό κομμάτι της ακόμη περισσότερο.
Η αντιπαράθεση των δύο συμμαχιών είχε κλιμακωθεί επικίνδυνα..
Μέσα σε αυτό το κλίμα τον Αύγουστο του 1961, ο Νικίτα Χρουστσόφ απείλησε ανοικτά την Ελλάδα (και δευτερευόντως την Τουρκία) με στρατιωτική επέμβαση σε περίπτωση που θα επέμενε στην ένταξη της στο ΝΑΤΟ.
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν από τον Χρουστσόφ στον Έλληνα πρεσβευτή στην ΕΣΣΔ και δόθηκαν στην δημοσιότητα στις 11 Αυγούστου επ΄ ευκαιρία της συνάντησης του με Ρουμάνους αξιωματούχους.
Το περιεχόμενο τους ήταν το ακόλουθο:
"Κύριε πρεσβευτά δεν επιθυμώ να σας απογοητεύσω. Επί του προκειμένου όμως σφάλετε. Φυσικώ τω λόγω ως πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου δεν θα διατάξω ποτέ όπως βομβαρδιστεί η Ακρόπολις. Δεν θα διστάσω όμως να διατάξω τας αρμοδίους στρατιωτικάς αρχάς να συντρίψουν τας στρατιωτικάς βάσεις του ΝΑΤΟ στην Ελλάδα. Και βεβαίως οι Σοβιετικοί στρατιωτικοί δεν θα φεισθούν τους ελαιώνας σας, ούτε την Ακρόπολιν, διότι αι βόμβαι ουδεμίαν κάνουν διάκρισιν".
Ο αρνητικός αυτός αντίκτυπος στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, σε μια εποχή εντατικής προπαγανδιστικής προσπάθειας σε επίπεδο εντυπώσεων από τις δύο υπερδυνάμεις, θορύβησε την Σοβιετική πλευρά που προσπάθησε να απαλύνει το ιταμό τους περιεχόμενο ανασκευάζοντας τις δηλώσεις και δίνοντας τους ένα μετριοπαθέστερο περιεχόμενο.
Οι απειλές της ΕΣΣΔ έτυχαν μεγάλης δημοσιότητας από τις εφημερίδες της εποχής και θορύβησαν την Ελληνική κοινή γνώμη. Ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωσε πως "Ο κ. Κρούστσεφ δύναται και ηπείλησε να καταστρέψει την Ακρόπολιν, δεν δύναται όμως να καταστρέψει τα ιδεώδη που συμβολίζει ο ιερός αυτός βράχος" ενώ ακόμη και η Ένωση Κέντρου καταδίκασε τις ιταμές αυτές απειλές ("το έθνος δοκιμάζει ευλόγως βαθυτάτην έκπληξιν από την αδικαιολόγητον επίθεσιν των ηγετών της Σοβιετικής Ένωσης....όταν όμως συμβή η ιστορική ώρα να επιβάλλη επιλογήν, ο Ελληνισμός κατά την μακραίωνη Ιστορία του έχει αποδείξει ότι θυσιάζει την ειρήνη χάριν της ελευθερίας, αλλά ουδέποτε την ελευθερίαν χάριν της ειρήνης.
Και ούτη είναι η λάμψις του εις την Ιστορίαν" δήλωσε ο Παπανδρέου) σε μια εποχή γενικότερης πολιτικής οξύτητας και αντιπαράθεσης με την ΕΡΕ σε όλα τα επίπεδα.
Στον "ανένδοτο αγώνα" που ακολούθησε το θέμα της παγκόσμιας πολεμικής ύφεσης δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου από την "Ένωση Κέντρου".
Ι. Β. Δ.
Πηγές
Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στα σύνορα των 2 κόσμων (η Ελλάδα και ο Ψυχρός πόλεμος 1952-1967), εκδόσεις Παττάκη
Εφημερίδες "Μακεδονία" και "Εμπρός"
