21 Φεβρουαρίου 1913 απελευθέρωση των Ιωαννίνων

Τα πήραμε τα Γιάννινα

μάτια πολλά το λένε,

μάτια πολλά το λένε,

όπου γελούν και κλαίνε.

Το λεν πουλιά των Γρεβενών

κι αηδόνια του Μετσόβου,

που τα έκαψεν η παγωνιά

κι ανατριχίλα φόβου.

Το λένε χτύποι και βροντές,

το λένε κι οι καμπάνες,

το λένε και χαρούμενες

οι μαυροφόρες μάνες.

Το λένε και Γιαννιώτισσες

που ζούσαν χρόνια βόγγου,

το λένε κι Σουλιώτισσες

στις ράχες του Ζαλόγγου.

Ο Ελληνικός Στρατός του 1912, διαθέτοντας σχετικά περιορισμένες δυνάμεις και όντας υποχρεωμένος να διεξάγει επιχειρήσεις σε δύο μέτωπα, της Μακεδονίας και της Ηπείρου, δεν ήταν δυνατό να αναλάβει επιθετικές ενέργειες ταυτόχρονα και προς τις δύο αυτές κατευθύνσεις.

Έτσι αποφασίστηκε να δοθεί προτεραιότητα στην απελευθέρωση της Μακεδονίας, αφού το επέβαλλαν σοβαροί εθνικοί λόγοι.

Πηγή: Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913, Τόμος Β΄, Γενικό Επιτελείο Στρατού /Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού.

Στην Ήπειρο διατέθηκε αρχικά δύναμη μιας μεραρχίας περίπου, υπό τον Αντιστράτηγο Σαπουντζάκη Κωνσταντίνο, με αμυντική κυρίως αποστολή που απέβλεπε στην εξασφάλιση της μεθορίου, η οποία άρχιζε από το Άκτιο (στον Αμβρακικό κόλπο), περνούσε από την Άρτα και κατέληγε στα Τζουμέρκα, συνολικού αναπτύγματος 150 χιλιομέτρων περίπου.

Παρόλα αυτά, με την έναρξη του πολέμου, οι ελληνικές δυνάμεις στην Ήπειρο (Στρατός Ηπείρου) πέρασαν τον Άραχθο και αφού κατέλαβαν, μετά από σύντομο αγώνα, διάφορα δεσπόζοντα υψώματα στα βορειοδυτικά της Άρτας, προέλασαν προς την Πρέβεζα την οποία απελευθέρωσαν στις 21 Οκτωβρίου και την οργάνωσαν ως βάση εφοδιασμού τους.

Μετά τις παραπάνω επιτυχίες, αλλά και την ευμενή εξέλιξη των επιχειρήσεων στη Μακεδονία, το Υπουργείο Στρατιωτικών ενίσχυσε το Στρατό Ηπείρου με διάφορες μονάδες από το μακεδονικό μέτωπο και το εσωτερικό και μετέβαλε την αποστολή του από αμυντική σε επιθετική.

Επακολούθησαν σκληροί αγώνες, στη διάρκεια των οποίων τα ελληνικά τμήματα κατέλαβαν στις 28 Οκτωβρίου την ισχυρή τοποθεσία Πέντε Πηγάδια και συνέχισαν προς την πεδιάδα των Ιωαννίνων, όπου είχε συγκεντρωθεί ο όγκος των τουρκικών δυνάμεων.

Παράλληλα, άλλα ελληνικά τμήματα, που εξόρμησαν από την περιοχή της Καλαμπάκας, απελευθέρωσαν στις 31 Οκτωβρίου το Μέτσοβο.

Στο μεταξύ όμως οι συνθήκες του αγώνα είχαν μεταβληθεί σημαντικά, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών και της σοβαρής ενισχύσεως των Τούρκων με νέες δυνάμεις από την περιοχή του Μοναστηρίου.

Έτσι η προέλαση του Ελληνικού Στρατού ανακόπηκε και οι αντίπαλοι περιορίστηκαν σε ανταλλαγή πυρών και αγώνα προφυλακών.

Tο τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, ύστερα από απόφαση της Κυβερνήσεως να επιδιώξει την απελευθέρωση της Ηπείρου πριν από τη σύναψη συνθήκης ειρήνης μεταξύ των εμπολέμων, ο Στρατός Ηπείρου ενισχύθηκε με τη IΙ Μεραρχία από τη Θεσσαλονίκη και ανέλαβε νέα επιθετική προσπάθεια.

Μετά όμως από αλλεπάλληλες ενέργειες, από 1 μέχρι 3 Δεκεμβρίου, οι ελληνικές δυνάμεις προσέκρουσαν στην οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων, όπου και αναχαιτίστηκαν.

Επακολούθησε περίοδος στασιμότητας στο μέτωπο, μέχρι της ενισχύσεως του Στρατού Ηπείρου και με τις IV και VI Μεραρχίες από το Θέατρο Επιχειρήσεων Μακεδονίας, αφού στο μεταξύ είχε ολοκληρωθεί η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Δυτικής Μακεδονίας και ήταν δυνατή η αποδέσμευση δυνάμεων για την επίσπευση της απελευθερώσεως της Ηπείρου.

Νέα επίθεση που έγινε από τις 7 μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 1913, με κύρια προσπάθεια κατά του Οχυρού Μπιζάνι, αναχαιτίστηκε και πάλι από τους Τούρκους, με πολλές μάλιστα απώλειες για τις ελληνικές δυνάμεις.

Τελικά σφοδρή επίθεση, 

που εκτοξεύτηκε στις 20 Φεβρουαρίου του 

ίδιου έτους, είχε ως αποτέλεσμα τον αιφνιδιασμό των Τούρκων, ιδίως από τη βαθειά ελληνική εισχώρηση στο δεξιό πλευρό τους και την «άνευ όρων» παράδοση στον Ελληνικό Στρατό της πόλεως των Ιωαννίνων, μετά δύο ημέρες (21 Φεβρουαρίου 1913) από τον Τούρκο Διοικητή Εσσάτ Πασά.

Η νίκη είχε βραβεύσει τις ακαταπόνητες προσπάθειες, τον απαράμιλλο ενθουσιασμό, τη φιλοπατρία και την ακλόνητη πίστη του Έλληνα μαχητή.

Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων, πέρα από την εξουδετέρωση κάθε σοβαρής τουρκικής αντιστάσεως στην Ήπειρο και την κυρίευση σημαντικού πολεμικού υλικού, είχε πρώτιστα σοβαρή επίδραση στο ελληνικό γόητρο, το οποίο μετά και από την επιτυχία αυτή εξυψώθηκε διεθνώς.

Ο ενθουσιασμός, με τον οποίο ο λαός των Ιωαννίνων δέχτηκε την είσοδο στην πόλη των ελληνικών στρατευμάτων, κατόπτριζε και τον πανελλήνιο ενθουσιασμό, που ήταν πράγματι πρωτοφανής.

ετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, οι IV και VI Μεραρχίες της Στρατιάς Ηπείρου μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Οι υπόλοιπες κινήθηκαν βορειότερα και μέχρι τις 5 Μαρτίου 1913 απελευθέρωσαν τις περιοχές της Βόρειας Ηπείρου Αργυρόκαστρο, Χειμάρρα, Αγίους Σαράντα, Τεπελένι, Πρεμετή και Κλεισούρα, ενώ η Κορυτσά είχε ήδη απελευθερωθεί από τις 7 Δεκεμβρίου 1912.

Ο ακραιφνής ελληνικός πληθυσμός των περιοχών αυτών υποδέχτηκε με απερίγραπτο ενθουσιασμό τα ελληνικά στρατεύματα.

Οι απελευθερωτικοί όμως αυτοί αγώνες και οι θυσίες του Ελληνικού Στρατού δεν είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Οι προαιώνιοι πόθοι και τα όνειρα των Ελλήνων της Βόρειας Ηπείρου έμειναν τελικά ανεκπλήρωτα, αφού η Βόρεια Ήπειρος περιλήφθηκε με απόφαση των τότε Μεγάλων Δυνάμεων στο νεοσύστατο Αλβανικό Κράτος, αλλάζοντας απλώς κυρίαρχο.

Η επέτειος των 105 χρόνων από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων δεν είναι μια απλή υπόμνηση ενός μεγάλου θριάμβου. Είναι πηγή διδαχής και παραδειγματισμού που πρέπει διεξοδικά να διδάσκεται στους νέους μας. Είναι ύμνος της ψυχής και της λόγχης, της ομοψυχίας και της ενότητας του ελληνικού λαού που γνωρίζει πολύ καλά, αιώνες τώρα, ότι η ελευθερία δεν χαρίζεται, αλλά κερδίζεται. Κερδίζεται διαρκώς από κάθε γενιά και από κάθε άτομο. 

σπάνιες φωτογραφίες  από τήν Απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τον Τουρκικό ζυγό

από  http://romiazirou.blogspot.gr

 Οι σπάνιες φωτογραφίες είναι των γνωστών φωτογράφων Romaides - Zeitz. 
O Zeitz, συνέταιρος στα 1912-1913 του σημαντικού έλληνα φωτογράφου Αριστοτέλη Ρωμαϊδη ακολουθεί το διάδοχο Κωνσταντίνο και άλλους ανώτερους και ανώτατους αξιωματικούς στη εκστρατεία της Ηπείρου και τραβά, πέρα των αναμνηστικών φωτογραφιών, και φωτογραφίες που απεικονίζουν τη φρίκη και την ένταση του πόλεμου. 

Βοσκοί Ηπειρώτες με στρατιώτες του ελληνικού στρατού.

Χάνι Εμιν Αγά. Η βάση του ελληνικού γενικού στρατηγείου κατά την πολύμηνη πολιορκία των Ιωαννίνων.

.

Χάνι Εμιν Αγά. Ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος με επιτελείς στη κεντρική είσοδο.
Διακρίνονται από αριστερά οι: Π. Καραπάνος διευθυντής επί των αυτοκίνητων του επιτελείου και οδηγός του διαδόχου, Λοχαγός Ι. Μεταξάς, διάδοχος Κωνσταντίνος, αντισυνταγματάρχης Β.Δούσμανης, λοχαγός Παπακωνσταντίνος και ο υποστράτηγος Π. Δαγκλής.

Χάνι Εμιν Αγά. Το επιτελείο.
Διακρίνονται από αριστερά οι: λοχαγός Κ. Πάλλης, λοχαγός Ι. Μεταξάς, ίλαρχος Στ. Σταϊκος, αντισυνταγματάρχης Β. Δούσμανης και ο λοχαγός Ξ. Στρατηγός.

.

Χάνι Εμιν Αγά. Από αριστερά: πρίγκιπας Αλέξανδρος, υποστράτηγος Δαγκλής, άγνωστος, αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, υποστράτηγος Αλ. Σούτζος, πρίγκηπας Χριστόφορος, αντισυνταγματάρχης Β. Δούσμανης, πρίγκηπας Ανδρέας, λοχαγός Ι. Μεταξάς και πρίγκηπας Γεώργιος.

Χάνι Εμιν Αγά. Εσωτερικό νοσοκομείου εκστρατείας.

Χάνι Εμιν Αγά. Κινητό νοσοκομείο εκστρατείας - ανάπαυλα για για ένα γράμμα.

Χάνι Εμιν Αγά. Πολεμικός ανταποκριτής ετοιμάζει την ανταπόκριση του ενώ αξιωματικοί προγευματίζουν.

Χάνι Εμιν Αγά. Σταθμός αυτοκίνητων.

«Τα τομαχικά της Κανέτας»

Επίσκεψη του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου (κέντρο) και του επιτελείου του στη Κανέτα. Ο διοικητής του πυροβολικού συνταγματάρχης Λ. Παρασκευόπουλος πρώτος δεξιά. Μπροστά πτώματα αλόγων. 

Κανέτα. Επίσκεψη του αρχιστρατήγου και του επιτελείου του. Διακρίνονται από αριστερά οι: συνταγματάρχης Λ. Παρασκευόπουλος, αντισυνταγματάρχης Β. Δούσμανης, πρίγκηπας Αλέξανδρος, αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, αγνωστος, Π. Καραπάνος (καθήμενος), άγνωστος, πρίγκηπας Ανδρέας και Χριστόφορος, άγνωστος, και πρίγκηπας Γεώργιος

Κανέτα. Ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος παρακολουθεί το βομβαρδισμό του Μπιζανίου.

Η πριγκήπισσα Μαρία Βοναπάρτη (με γούνα) και ο πρίγκηπας Γεώργιος σε επίσκεψη τους στα πυροβόλα της Κανέτας.

Κανέτα. Στιγμιότυπα από την επίσκεψη των πριγκήπων.

«Η μάχη της Μανωλιάσας»

Ευζωνικό τάγμα εις τα υψώματα του Αγίου Νικολάου. Ανάπαυση μετά την μάχη.

Μπιζάνι. Η ανάγνωση της παράδοσης. Διακρίνεται η λευκή σημαία.

Μπιζάνι. Τα μικρά (στο βάθος) και τα μεγάλα οχυρά του Μπιζανίου.

Μπιζάνι. «Τουρκικό πυροβόλο καταστραφέν υπό ελληνικού πυροβόλου».

Κανέτα. Κοντά στα υπαίθρια μαγειρεία.

Κανέτα. «Έτοιμοι για την πανηγυρική είσοδο στα Γιάννενα».

Άγιος Ιωάννης Μπονιλάς. Τμήμα πεζικού του ελληνικού στρατού.

Διμοιρία πεζικού στη συνοικία Καλουτσανη των Ιωαννίνων.

Ιωάννινα. Πλατεία ομονοίας πίσω από το στρατηγείο. Πανηγυρική είσοδος στρατιωτικών οχημάτων.

Ιωάννινα. Κεντρική πλατεία. Η είσοδος του ελληνικού στρατού με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο. Προηγείται στρατιωτική πάντα.

Σύνταγμα ευζώνων παρελαύνει στη κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων μπροστά από τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο και άλλους ανώτατους αξιωματικούς. Στο βάθος το ξενοδοχείο του Ισχαν εφέντη (μετέπειτα Αβέρωφ) και ο πύργος του ρολογιού στη παλιά του θέση.

Ιωάννινα. Αναμένοντας τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο για τη δοξολογία στη μητρόπολη.

Ιωάννινα. Άφιξη του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και της πριγκήπισσας Μαρίας στη μητρόπολη.

Ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος μετά του επιτελείου του στο προαύλιο του μητροπολιτικού ναού των Ιωαννίνων. Προηγούνται οι μητροπολίτες Βελλάς & Κονίτσης Σπυρίδων Βλάχος (αριστερά) και Δρυϊνουπόλεως & Πωγωνιανής Βασίλειος Παπαχρήστου ή Χριστίδης( δεξιά)

Έξοδος του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου από το μητροπολιτικό ναό Ιωαννίνων μετά την δοξολογία.

Ιωάννινα. Λαός των Ιωαννίνων κατακλύζει την κεντρική πλατεία μετά την είσοδο του διαδόχου Κωνσταντίνου.

Ιωάννινα. Φετιχε τζαμί (Α). Ο διάδοχος Κωνσταντίνος μπροστά στον τάφο του Αλή πασά(Β) στο κάστρο των Ιωαννίνων.

Ιωάννινα. «Η πλατεία». Στο βάθος δεξιά, πίσω από τον εβραίο, διακρίνονται η πριγκήπισσα Μαρία και ο πρίγκηπας Γεώργιος.

Κάστρο Ιωαννίνων. Τούρκοι νεκροί και αιχμάλωτοι.

Ιωάννινα. Μεταφορά νεκρών (πίσω από το στρατηγείο)

Ιωάννινα. Νεκρός στρατιώτης στις όχθες της λίμνης.

Τούρκοι αιχμάλωτοι σε σημείο συγκεντρώσεως τους, μετά την συνθηκολόγηση που υπεγράφη με τον Οθωμανό διοικητή του φρουριακού συγκροτήματος των Ιωαννίνων.

Ιωάννινα. Τούρκοι αιχμάλωτοι σε τέμενος της πόλης.

Ιωάννινα. Κεντρική πλατεία. Τούρκοι αιχμάλωτοι.

Στρατιωτικό όχημα πάνω από γέφυρα βορείως των Ιωαννίνων. Μικροί Ηπειρώτες ψαρεύουν στα νερά του ποταμού.

Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος εισήλθε στην πόλη στις 22 Φεβρουαρίου και μαζί με το Στράτευμα έγιναν δεκτοί από τους κατοίκους με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 

 Το Μπιζάνι δεν έπεφτε εύκολα λόγο των οχυρωματικών έργων  τά οποία είχε κατασκευάσει ο…ο…ο Πολωνοεβραίος Ζίγκμουντ Μινέϊκο, προπάππους του γιωργάκη. Τά έργα τά εφτιαξε όχι βέβαια γία λογαριασμό των Ελλήνων, αλλά των τούρκων.

Διαβάστε : Τι έκανε ο Ζίγκμουντ Μινέϊκο  προπάπους του Γιωργάκη στα Γιάννενα.

ΠΟΛΕΜΗΣΕ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΩΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΑΡΧΙΜΗΧΑΝΙΚΟΥ Φον ντερ Γκόλτς.

Ο Ζίγκμουντ Μινέϊκο ένας πανέξυπνος και χαρισματικός άνθρωπος, με την διπλή ιδιότητα του Μηχανικού και του Στρατιωτικού, ήταν από τους βασικούς συντελεστές των περίφημων οχυρωματικών έργων του Μπιζανίου που σκοπό είχαν την... προστασία της τουρκικής κατοχής στα Γιάννενα από τον Ελληνικό Στρατό. Ο Στρατός μας τελικά απελευθέρωσε τα Γιάννενα έστω και με την καθυστέρηση την οποία προκάλεσαν τα οχυρωματικά έργα του Μπιζανίου που έγιναν τάφος ηρωϊκός για πολλούς Έλληνες πολεμιστές. Ένας τάφος που άνοιξε με τα ίδια του τα χέρια ο προπάππους του Γιωργάκη Παπανδρέου. Όλα αυτά κι ακόμη περισσότερα που δεν γνωρίζουν σήμερα οι Έλληνες μπορεί να σημαίνουν πολλά, μπορεί και ελάχιστα για τον καθέναν ξεχωριστά. Αλλά όμως όλοι πρέπει να ξέρουν... Κι αυτό δεν μπορεί κανείς να το αμφισβητήσει!

Δίπλα στον βασιλέα Κωνσταντίνο πολέμησε και ως λοχαγός τότε , ο Ιωάννης Μεταξάς.

Αριστερά Πρίγκιπας Αλέξανδρος, 

λοχαγός Ι. Μεταξάς, 

αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, 

πρίγκιπας Γεώργιος, 

πρίγκιπας Χριστόφορος...