Σύμβαση του Μοντρέ- Montreux, που καθορίζει τη διέλευση των εμπορικών και πολεμικών πλοίων από τα Στενά των Δαρδανελίων,

Στενά: Τι λέει η σύμβαση του Μοντρέ για τη διέλευση των φορτηγών και πολεμικών πλοίων

Στις 20 Ιουλίου 1936 υπεγράφη, η Σύμβαση του Montreux που αφορά το καθεστώς των Στενών παρέχοντας στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο τους και η οποία εγγυάται την ελεύθερη διέλευση των πολεμικών πλοίων σε καιρό ειρήνης και παρέχει το δικαίωμα στην Τουρκία να επανεξετάσει την στρατικοποίηση των Στενών.

Τα έξι σημεία

1. Ο σκοπός της Σύμβασης του Μοντρέ είναι να ρυθμίζει τη διέλευση των πολεμικών και μη πολεμικών πλοίων, μέσω των Στενών των Δαρδανελίων.

2. Με την ονομασία Στενά καθορίζονται τα Δαρδανέλια, η Θάλασσα του Μαρμαρά και ο Βόσπορος.

3. Η σύμβαση προβαίνει σε σαφή διαφοροποίηση μεταξύ των χωρών της Μαύρης Θάλασσας – Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία, Ρωσία, Γεωργία- και χωρών που δεν βρίσκονται στη Μαύρη Θάλασσα.

4. Τα εμπορικά πλοία έχουν απόλυτη ελευθερία διέλευσης μέσω των Στενών. Στα Στενά το «Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας Πλοίων» [Vessel Traffic Services Centre]ρυθμίζει τις διελεύσεις σύμφωνα με τους κανονισμούς θαλάσσιας κυκλοφορίας για τα Στενά από το 1998.

5. Οι χώρες της Μαύρης Θάλασσας.

 Δεν μπορούν να περάσουν πολεμικά πλοία τα οποία είναι αποκλειστικά σχεδιασμένα για να μεταφέρουν αεροπλάνα μέσω των Στενών.

Μπορούν να διέλθουν υποβρύχια, εάν έχουν φύγει από τη βάση τους στη Μαύρη Θάλασσα, για πρώτη φορά μετά την κατασκευή τους ή την αγορά τους, ή αν επιστρέφουν από μια επισκευή σε ναυπηγεία εκτός της Μαύρης Θάλασσας.

Μπορούν να περάσουν πολεμικά πλοία μέσω των Στενών, κοινοποιώντας αίτημα στην Τουρκία, μέσω διπλωματικής οδού, 8 ημέρες πριν από τη διέλευση.

6. Οι χώρες εκτός  Μαύρης Θάλασσας.

 Δεν μπορούν να περάσουν πολεμικά πλοία τα οποία είναι σχεδιασμένα για να μεταφέρουν αεροπλάνα μέσω των Στενών.

Δεν μπορούν να περάσουν τα υποβρύχια.

Μπορούν να περάσουν πολεμικά πλοία ξένων χωρών προς τη Μαύρη Θάλασσα, όταν το εκτόπισμά τους δεν υπερβαίνει τους 45.000 τόνους.

Δεν μπορούν να διατηρήσουν τα πλοία τους στη Μαύρη Θάλασσα πλέον των 21 ημερών.

Δεν μπορούν να έχουν περισσότερα από 9 πλοία στη Μαύρη Θάλασσα την ίδια περίοδο

Μπορούν να περάσουν πολεμικά πλοία από τα Στενά, κοινοποιώντας στην Τουρκία μέσω της διπλωματικής οδού 15 ημέρες πριν από τη διέλευση.

Πηγή: Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό

Μετά την προκλητική αμφισβήτηση της συνθήκης της Λοζάνης από τον Ταιγίπ Ερντογάν, η οποία σύμφωνα με τις τουρκικές απόψεις λήγει το καλοκαίρι του 2023, δηλαδή εκατό χρόνια μετά την υπογραφή της, τώρα από πολλά τουρκικά ΜΜΕ γίνεται απροκάλυπτα λόγος αμφισβήτησης και της συνθήκης του Μοντρέ η οποία αφορά το στρατηγικά σημεία του Βοσπόρου και του Ελλησπόντου, δηλαδή τα γνωστά μας Στενά.

Όπως είναι γνωστό η Συνθήκη του Μοντρέ ή Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών, (Montreux Convention Regarding the Regime of the Turkish Straits),(τουρκικά: Montrö Boğazlar Sözleşmesi), δηλαδή η συνθήκη η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης για χρόνια, κυρίως όσον αφορά τη διέλευση πολεμικών σκαφών της Σοβιετικής Ένωσης από τα Στενά στη Μεσόγειο Θάλασσα. Εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις. Πρόβλημα έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια με την διαμάχη της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ, αλλά και με την κρίση που ξέσπασε μεταξύ Τουρκιάς και Ρωσίας μέχρι την επαναπροσέγγιση των δυο χωρών.

Για πρώτη φορά επίσημα νύξη από πλευράς Τουρκίας της συνθήκης του Μοντρέ και η έμμεση κατ’ αρχή αμφισβήτηση της, έγινε στο Διεθνές Συμπόσιο για τα Στενά που έγινε στις 9-10 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη και η οποία οργανώθηκε απ το πανεπιστήμιο Bahçeşehir. Οι Τούρκοι έθεσαν εκεί το ζήτημα της γεωστρατηγικής σημασίας των Στενών και άνοιξαν συζήτηση για την λήξη της συνθήκης του Μοντρέ, θίγοντας την νομική της ισχύ 80 χρόνια μετά την υπογραφή της.

Παράλληλα στα τουρκικά ΜΜΕ γίνεται λόγος για άλλη μια φορά για το Misak-ı Milli, δηλαδή τον Εθνικό Όρκο της Τουρκίας που περιλάμβανε εκτός από την κατάργηση της συνθήκης της Λοζάνης και την αναθεώρηση της συνθήκης του Μοντρέ, καθώς και οι δυο συνθήκες θεωρηθήκαν σαν κατάφορη παραβίαση της τουρκικής επικράτειας και χαρακτηρίστηκαν σαν κατάληψη τουρκικών εδαφών. Στον Εθνικό Όρκο διακηρύσσεται ότι τα εδάφη αυτά που παραχωρήθηκαν από αυτές τις συνθήκες είναι τουρκικά και έχουν δεχτεί… ξένη εισβολη. Μάλιστα!

Γεγονός είναι πως οι εξελίξεις τρέχουν και εμείς τις παρακολουθούμε άφωνοι και ανίκανοι να αντιδράσουμε, μια πραγματικότητα που αποθρασύνει τους Τούρκους με όλες τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης στην χώρα μας αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ

Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος

www.nikosxeiladakis.gr