Λησμονημένοι ήρωες

H μάχη στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ 20-22 Ιουλίου, 14-16 Αυγούστου 1974

Το πρωί της 20ης Ιουλίου του 1974 είχε όλα εκείνα τα σκληρά χαρακτηριστικά του καυτού και άνυδρου καλοκαιριού της Κύπρου. Λίγο μετά την Ανατολή, οι 40 βαθμοί υπό σκιάν θα έκαναν το έδαφος να βράζει και την έκθεση στον ήλιο, που καθημερινά αντιμετωπίζουν οι αγρότες και οι άνθρωποι της υπαίθρου, ανυπόφορο μαρτύριο.

Η 22α Ιουλίου του ’74 όμως, ήταν μια μέρα ξεχωριστή, ειδικά για την νέα σειρά των ελλαδιτών εφέδρων, που μόλις πριν λίγες ώρες έφτανε στη Λευκωσία για να στρατοπεδεύσει στις εγκαταστάσεις της ελληνικής δυνάμεως Κύπρου. Για τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά-19χρονοι οπλίτες επάνδρωναν κατά πλειοψηφία την ΕΛΔΥΚ- η ημέρα αυτή θα άλλαζε ριζικά την ζωή τους. Χαρίζοντάς τους, μαζί με το προνόμιο να λέγονται ήρωες και δεκάδες ελαφρά ή βαριά τραύματα στο σώμα, αλλά και την ψυχή…

Λίγο μετά την Ανατολή του καυτού καλοκαιρινού ήλιου, ένα στενό τμήμα κυπριακής Γής- βορειοδυτικά της Λευκωσίας- έπαιρνε φωτιά. Όχι από τις, χλιαρές ακόμη, ηλιακές ακτίνες, αλλά από τον βομβαρδισμό των αεροπλάνων. Τόνοι μετάλλου και δεκάδες εμπρηστικές βόμβες, κόντρα σε κάθε συνθήκη και στους διεθνείς κανόνες του πολέμου, έπλητταν τις ελληνικές θέσεις. Αρκετές ώρες αργότερα ακόμα, η αποχωρούσα σειρά, που είχε εγκαταλείψει την προηγούμενη ημέρα την Μεγαλόνησο, επέστρεφε, για να αντικρίσει καπνούς και συντρίμμια στην θέση του οργανωμένου της στρατοπέδου. 

Κι όμως, μέσα σε αυτό το χάος οι επιστρατευμένοι Ελδυκάριοι δεν κατάφεραν να βρουν ούτε ένα πτώμα συναδέλφου τους. Λίγο αργότερα, η πλήρης δύναμη που επάνδρωνε το «τραυματισμένο» στρατόπεδο θα εμφανιζόταν από τις προκεχωρημένες θέσεις διασποράς της. 

Η ΚΥΠ είχε ενημερώσει από το προηγούμενο βράδυ την διοίκηση της δυνάμεως, πως οι Τούρκοι ετοιμάζονται να αποβιβαστούν σε κυπριακό έδαφος. Και βέβαια η πρώτη και βασικότερη κίνηση που θα προετοίμαζε την ενέργεια αυτή, θα ήταν ο βομβαρδισμός της ΕΛΔΥΚ.

Έφοδος στο «τουρκικό» χωριό

Αλλά και για τους «νεοφερμένους» άνδρες, η έκπληξη που συνόδευσε την έλευση των στρατιωτών της παλιάς σειράς, δεν ήταν μικρή. Από πολύ νωρίς, το ΡΙΚ και το Μπαϊράκ, μετέδιδαν πως το τουρκικό ναυτικό είχε βυθίσει το αρματαγωγό «ΛΕΣΒΟΣ», που μετέφερε τους άντρες της ΕΛΔΥΚ από και προς την Ελλάδα. Η αλήθεια βέβαια ήταν πως οι Τούρκοι ίχαν χτυπήσει δικό τους αντιτορπιλικό. Το πλοίο αυτό μάλιστα είχε υψωμένη την τουρκική σημαία, η αεροπορία τους όμως θεώρησε πως επρόκειτο για κίνηση τακτικής των Ελλήνων και έτσι προχώρησε στην βύθιση του σκάφους. Την ίδια περίπου ώρα το «ΛΕΣΒΟΣ» βομβάρδιζε τον τουρκικό θύλακα της Πάφου και αποβίβαζε τους Έλληνες στρατιώτες, που εκτελώντας δεκαπεντάωρη νυχτερινή πορεία υπό τις πλέον σκληρές συνθήκες, θα έφταναν στην Λευκωσία την επομένη.

Όσο διαρκούσε ο αγώνας των στρατιωτών αυτών για επιστροφή στην πρώτη γραμμή οι συνάδελφοί τους έδιναν σκληρές μάχες, καταλαμβάνοντας το τουρκικό στρατόπεδο και προχωρώντας εις βάθος εντός του τουρκικού θύλακος. Αμέσως μετά τον αεροπορικό βομβαρδισμό της ΕΛΔΥΚ, οι Έλληνες μαχητές εγκατέλειψαν τις θέσεις καλύψεως εφορμώντας με τις λόγχες στη βάση της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ.

Δύο τάγματα Ελδυκάριων μετωπικά και ασθενείς δυνάμεις της εθνοφρουράς πλαγιοκοπώντας, κατέλαβαν άμεσα τις εχθρικές θέσεις. Θέσεις που φυλάγονταν από ασθενείς δυνάμεις, μιας και το μεγαλύτερο τμήμα της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ είχε μεταφερθεί στο Κιόνελι, το καλύτερα οχυρωμένο σημείο του θύλακος, με σκοπό να δημιουργήσει προγεφύρωμα για τις αποβατικές δυνάμεις που συνεχώς κατέφθαναν. Στο Κιόνελι λοιπόν, χτύπησε και η ΕΛΔΥΚ. Πεζικάριοι τελείως ακάλυπτοι, χωρίς τεθωρακισμένα και με ελάχιστη υποστήριξη από βαρέα όπλα βάδισαν πάνω σε γυμνό πεδίο, στόχος κάθε στιγμή των εχθρικών πολυβολείων. Αν έπεφτε το Κιόνελι δεν θα υπήρχε άλλο ισχυρό τουρκικό έρεισμα μετά την κατάληψη και του Αγίου Ιλαρίωνος. Γι’ αυτό και ο εχθρός έριξε σε εκείνο ακριβώς το σημείο όλες του τις δυνάμεις. Απέναντί τους, λίγες εκατοντάδες αποφασισμένων ανδρών που είχαν ήδη υπερβεί όλα τα όρια αντοχής μιας τυπικής στρατιωτικής μονάδος. Το Κιόνελι δεν έπεσε τελικά και το στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ που άλλαξε χέρια δύο συνεχόμενες φορές εγκαταλείφθηκε, έπειτα από μια ανεξήγητη απόφαση του επιτελείου.

Οι Τούρκοι όμως είχαν ήδη πληρώσει πολύ ακριβά την απόφασή τους να επιτεθούν. 22 αεροσκάφη τους κατερρίφθησαν κατά την πρώτη φάση του πολέμου στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Σε δύο από αυτά μάλιστα, οι κυβερνήτες ήταν βρετανοί πιλότοι, που πολύ σύντομα θ’ αφήνονταν ελεύθεροι, έπειτα από απειλές προς την Κυπριακή ηγεσία, πως επίσημη καταγραφή του γεγονότος θα οδηγούσε στην απώλεια ολόκληρης της νήσου. Μαρτυρίες ανώνυμων στρατιωτών κάνουν λόγο και για άλλους Άγγλους πιλότους, των οποίων τα σκάφη κατερρίφθησαν, που δεν κατάφεραν όμως να διασωθούν, καθώς δεν αιχμαλωτίστηκαν από στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά από εξαγριωμένους άτακτους χωρικούς.

Το βράδυ της 22ας Ιουλίου, μερικές ώρες μετά την υπογραφή της εκεχειρίας, ο εχθρός επιτίθεται ξανά στην ΕΛΔΥΚ. Με τον ίδιο ύπουλο κι ανέντιμο τρόπο χτυπά το Ελληνικό στρατόπεδο, θεωρώντας πως οι δυνάμεις μας το έχουν εγκαταλείψει κι έχουν αποσυρθεί. Οι βολές των πυροβόλων είναι τυφλές στο σκοτάδι της νύχτας. Θα αποδεκατίσουν όμως σε πολύ σύντομο χρόνο τις ακάλυπτες δυνάμεις του εχθρού, που μέσα σε μερικές ώρες θ’ αφήσει εκατοντάδες νεκρούς στο γυμνό πεδίο που δεσπόζει βορειοδυτικά του ελληνικού στρατοπέδου.

Οι αξιωματικοί που διηύθυναν την επιχείρηση αυτή, όπως και όλοι οι υπόλοιποι Τούρκοι επιτελικοί που αντιμετώπισαν την ΕΛΔΥΚ θα καταδικαστούν από στρατοδικείο λίγο αργότερα, για τις τεράστιες απώλειες που υπέστησαν οι μονάδες τους. Όλη την 23η Ιουλίου οι τούρκοι περισυνέλλεγαν πτώματα απ’ τον κάμπο…

Τα «φτερά» της Πατρίδας

Και τις τρεις ημέρες που οι μάχες μαίνονταν, η διοίκηση της ΕΛΔΥΚ ελάμβανε διαρκώς σήματα που ενημέρωναν για την έλευση ικανών Ελληνικών δυνάμεων. Στην πραγματικότητα, ελάχιστοι ήταν η βοήθεια που παρείχε η Ελλάς στους δοκιμαζόμενους αγωνιστές του μετώπου. Καμία ουσιώδης κίνηση, πλην δύο περιπτώσεων, τη γνωστή αποστολή ΝΙΚΗ με την τραγική κατάληξη και μία άλλη ενέργεια που θάφτηκε στο σκοτάδι του διεθνούς παρασκηνίου. Ενώ οι μάχες μαίνονται στην Κύπρο, απ’ την Κρήτη απογειώνονται τέσσερα PHANTOM, αεροσκάφη υπερσύγχρονα την εποχή εκείνη, που η παρουσία τους στον ουρανό της Μεγαλονήσου είναι βέβαιο πως θα άλλαζε όλα τα δεδομένα του παιχνιδιού.

Στον εναέριο χώρο μεταξύ Κρήτης και Κύπρου επεμβαίνει ο 6ος Αμερικανικός στόλος που τις ημέρες εκείνες είχε αποκλείσει αεροναυτικά την Μεσόγειο. Με την απειλή της κατάρριψης, αναγκάζει τους Έλληνες πιλότους να επιστρέψουν στη βάση τους, στερώντας απ’ τα μαχόμενα τμήματά μας, τη σωτήρια εναέρια κάλυψη. Τα 15 «ΝΟΡΑΤΛΑΣ» με τους καταδρομείς, που κατάφεραν τελικά μέσω Κρήτης να προσεγγίσουν το πεδίο των μαχών, θα χτυπηθούν από ελληνικές σφαίρες πάνω απ’ το αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Με το τραγικό γεγονός της κατάρριψης ενός εξ αυτών να επισκιάζει την ενέργεια της αποστολής ελάχιστης έστω βοήθειας απ’ την πατρίδα. Οι λίγοι καταδρομείς που θα προσγειωθούν τελικά, θα ριχτούν αμέσως στη μάχη, συντελώντας στο να διατηρηθεί η Ελληνική κατοχή σ’ ένα απ’ τα πλέον νευραλγικά σημεία του μετώπου, το αεροδρόμιο της Λευκωσίας.

Αντίσταση στην δεύτερη εισβολή

Διαχωρισμός μεταξύ πρώτης και δεύτερης φάσης των γεγονότων ουσιαστικά δεν υπάρχει. Όσο διαρκεί η εκεχειρία, οι τούρκοι οργανώνονται στρατιωτικά, ανασυντάσσουν τις δυνάμεις τους, αλλά και επιτίθενται σποραδικά στις λιγοστές ελληνικές δυνάμεις. Οι μάχες δεν σταματούν ούτε μια ημέρα. Επεισόδια σημειώνονται σε όλο το μήκος του μετώπου με καταγεγραμμένες φονικές μάχες: Λαπήθου, Καραβά, Βασίλεια. 

Όλα δείχνουν πως ο «Αττίλας» ετοιμάζεται για δεύτερο γύρο, η ελληνική πλευρά όμως, διαπράττει ολέθρια σφάλματα που σύντομα θα κληθεί να πληρώσει ακριβά. Απέναντι στην ιταμή υποχώρηση των πολιτικών- γιατί περί υποχωρήσεως και όχι περί αμελείας επρόκειτο- θα σταθούν οι ελάχιστοι πολεμιστές του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, που το διήμερο 14-16 Αυγούστου θα προσφέρουν λαμπρά παραδείγματα πολεμικής αρετής.

Το ξημέρωμα της 14ης Αυγούστου, οι ελάχιστοι εναπομείναντες Έλληνες στρατιώτες καταλαμβάνουν για ακόμη μια φορά με έφοδο την ΤΟΥΡΔΥΚ. Το επιτελείο, για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο έχει σπάσει στην μέση κι έτσι μια δύναμη μόλις 380 ανδρών θα επωμιστεί τις ημέρες αυτές όλο το βάρος της άμυνας. Αυτοί οι 380 πολεμιστές θα αντιμετωπίσουν εντελώς μόνοι, με τον ατομικό τους οπλισμό, τη προέλαση χιλιάδων ανδρών του εχθρικού πεζικού άρματα μάχης και πολεμική αεροπορία. Μόνο το βράδυ της 14ης Αυγούστου η ΕΛΔΥΚ θα αναγκαστεί να μετασταθμεύσει τρείς φορές απ’ το «Γράμαρ Σκούλ» στην Μακεδονίτισσα και από κει σε τρίτη ανοχύρωτη θέση. Και αυτό όχι για να μην γίνεται αντιληπτό από τους τούρκους, αλλά από τους «Άγγλους ειρηνευτές» που κατέγραφαν τις συντεταγμένες των Ελλήνων και τις παρέδιδαν στο εχθρό, ώστε να θερίσει αργότερα με βολές πυροβολικού τις θέσεις μας.

Με το ξέσπασμα του δεύτερου Αττίλα οι τούρκοι γνώριζαν με λεπτομέρειες τον συνολικό χώρο αμύνης. Κάθε οχυρή θέση, κάθε εξοπλισμένο όρυγμα. Αυτό μπορούσε να συμβεί μόνο αν οι Βρετανοί τους παρέδιδαν τις φωτογραφίες του ελληνικού στρατιωτικού τομέα…

Μέσα σε όλα αυτά, η παντελής έλλειψη βαρέως εξοπλισμού, έκανε την περαιτέρω άμυνα αδύνατη. Στην αρχή οι Ελδυκάριοι γέμιζαν τενεκέδες τα χαρακώματα της πρώτης γραμμής, αναστέλλοντας έτσι την πορεία των τούρκων που νόμισαν πως επρόκειτο για αντιαρματικές νάρκες. Αλλά με σφαίρες πυροβόλων και με τέτοια απλά τεχνάσματα, ήταν αδύνατο να περιοριστεί για πολύ η προέλαση των τεθωρακισμένων που οι τούρκοι αποβίβαζαν καθ’ όλη την διάρκεια της εκεχειρίας. 

Οι Έλληνες μαχητές, θα διατηρήσουν τελικώς τις θέσεις τους για τρείς ολόκληρες ημέρες προξενώντας τεράστιες απώλειες στον εχθρό και θα υποχωρήσουν συντεταγμένα όταν ο αγώνας θα καταστεί μάταιος. Επί τρείς ημέρες πολέμησαν σκληρά και έδωσαν τόσο υψηλά δείγματα πολεμικής αρετής, που πολύ εύστοχα κάποιοι παρομοίασαν την αντίσταση των 380 ανδρών της ΕΛΔΥΚ με την αντίσταση των 300 Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες.

Ταγμένοι στο καθήκον και αποφασισμένοι να πέσουν μέχρι ενός, θα οπισθοχωρήσουν τελικά έπειτα από προσωπική εντολή του υποδιοικητή τους που με δική του πρωτοβουλία θα προλάβει μια ανούσια σφαγή. Στο πεδίο της μάχης θα αφήσουν 57 νεκρούς συμπολεμιστές, τα νεκρά σώματα των οποίων θα μεταφέρουν σε ελεύθερο έδαφος, έξη μέρες αργότερα…

Μεγαλείο Ψυχής

Σήμερα στην Ελλάδα του «εκσυγχρονισμού» και των «Olympic games», κανείς δεν θυμάται την ένδοξη ιστορία της Ελληνικής Δυνάμεως Κύπρου. Οι μαχητές που έγραψαν με το αίμα τους την ιστορία αυτή είναι πλέον λησμονημένοι νεκροί ή « ασήμαντοι» ζωντανοί. Τυπικοί άνθρωποι του καιρού μας, που κρατούν καλά κρυμμένες στις ψυχές τους, τις πληγές και τα σημάδια μιας πολύ σκληρής εποχής.

Μιας εποχής που βολεύει όλους τους εχθρούς της Ελλάδος είτε αυτοί βρίσκονται εντός, είτε εκτός των τειχών, να διαγραφεί από την ιστορική μνήμη του λαού μας.

Κι όμως, η Μνήμη είναι αδύνατο να διαγραφεί και δεν πρόκειται να διαγραφεί όσο ο ήλιος της Ελλάδος ανατέλλει πάνω από τον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, πάνω από τα μνήματα των ανώνυμων παλαιών πολεμιστών, πάνω από τους τάφους των τελευταίων νεκρών ηρώων της Κύπρου. Πάνω από τα σκοτωμένα κορμιά όλων αυτών, που πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της Λευτεριάς και της Ένωσης με την Πατρίδα….

του Ηλία Κασιδιάρη. 

Από το το 113ο τεύχος 

του περιοδικού "Χρυσή Αυγή"

Η μεταπολιτευτική μας όμως δημοκρατία πριν χρεωκοπήσει οικονομικά, είχε χρεωκοπήσει ηθικά.