Δεν μπορούν οι τούρκοι να αποκλείσουν τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων.

Τις τελευταίες ημέρες είδαν το φως της δημοσιότητας ειδήσεις και σχόλια «έγκριτων» δημοσιογράφων σε τουρκοκάναλα και κουρελοεφημερίδες για την πρόθεση της Τουρκίας να αποκλείσει τα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων σε πλοία που φέρουν ρωσική σημαία, είτε αυτά είναι εμπορικά είτε πολεμικά. Ας αναλύσουμε όμως ποια είναι η πραγματικότητα και ποιες οι αντικειμενικές συνθήκες μιας τέτοιας απόφασης της Τουρκίας.

Σύμφωνα με την Συνθήκη του Μοντρέ της 20ης Ιουλίου 1936 η Τουρκία έχει τον έλεγχο των Στενών και ρυθμίζει τις διελεύσεις των πλοίων. 

Οι διελεύσεις όμως των πλοίων πρέπει να είναι ανεμπόδιστες και ελεύθερες για τις παράκτιες χώρες της Μαύρης Θάλασσας. Η Τουρκία μπορεί να περιορίσει ή να αποκλείσει αυτές τις διελεύσεις μόνο όταν βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Η Συνθήκη του Μοντρέ, η οποία αντικατέστησε την Συνθήκη των Σεβρών (1920) και την Συνθήκη της Λωζάννης (1923) και υπεγράφη από την Σοβιετική Ένωση, Βουλγαρία, Ρουμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα και Τουρκία, επιτρέπει στην Τουρκία να στρατικοποιήσει τα Στενά, ίσχυσε απρόσκοπτα έως σήμερα και η παραβίαση της σύμφωνα με απόψεις επαϊόντων διεθνολόγων ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου.

Να υπενθυμίσουμε ότι ακόμη και κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Συνθήκη του Μοντρέ ήταν εν ισχύ λόγω της ουδετερότητας της Τουρκίας.

Σήμερα από νομικής πλευράς η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα να προβάλλει εμπόδια για την διέλευση ρωσικών εμπορικών και πολεμικών πλοίων από τα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων. Πολλές φορές στο παρελθόν η Άγκυρα προσπάθησε να εμποδίσει την απρόσκοπτη διέλευση πλοίων, θέλοντας να ενισχύσει τον έλεγχο της στα Στενά. Αυτό συνέβη κυρίως επί εποχής Σοβιετικής Ένωσης και Ψυχρού Πολέμου. Όλες αυτές οι προσπάθειες της Άγκυρας στο παρελθόν ήταν αναποτελεσματικές, αφού η όποια αμφισβήτηση της Συνθήκης θα επέφερε σύρραξη μεταξύ ΝΑΤΟ και Συμφώνου Βαρσοβίας.

Σήμερα η οποιαδήποτε εξέλιξη εκ μέρους της Τουρκίας να περιορίσει ή να αποκλείσει την διέλευση ρωσικών πλοίων μπορεί να αξιολογηθεί ως μέγιστη απειλή για τα συμφέροντα της Ρωσίας και αποκλείεται να γίνει αποδεκτή. Η επέμβαση της Ρωσίας στην Συρία και Μέση Ανατολή εξαρτάται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από την ναυτική υποστήριξη δια μέσου των Στενών. Αν η Άγκυρα αποφασίσει να κλείσει τα Στενά, τότε αυτό θα γίνει μόνο κατόπιν έγκρισης της Ουάσιγκτον, τουτέστιν θα σημαίνει ότι οι ΗΠΑ και οι πρόθυμοι σύμμαχοι τους έχουν αποφασίσει να ανοίξουν τον ασκό του τρίτου παγκόσμιου πολέμου.

Η Τουρκία μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού βαδίζει σε έναν πολύ επικίνδυνο δρόμο και το δόγμα της εξωτερικής της πολιτικής «μηδέν προβλήματα με τους γείτονες» εξελίσσεται σε «μεγάλα προβλήματα με όλους τους γείτονες», εξ αιτίας του νεοοθωμανικού ναρκισσισμού της πολιτικής της ηγεσίας και της υποτέλειας στα κελεύσματα της Ουάσιγκτον που θέλει να επεκτείνει και να μεγιστοποιήσει την κρίση στην Μέση Ανατολή και Ανατολική Μεσόγειο, περιορίζοντας την επιτυχή πολιτική και στρατιωτική τακτική της Μόσχας.

Εν κατακλείδι τονίζεται ότι η Τουρκία από μόνη της δεν θα παραβιάσει την Συνθήκη του Μοντρέ, παρ’ όλες τις πρόσφατες εντάσεις με την Ρωσία, διότι η παραβίαση δεν θα ήταν αναστρέψιμη. Η απλή ερώτηση είναι: Μπορεί η Τουρκία να αποκλείσει την Ρωσία από τα Στενά. Θεωρητικά μπορεί. Αλλά για να το κάνει θα πρέπει να κηρύξει τον πόλεμο στην Ρωσία.

Γ. Λιναρδής