Η ΕΥΡΩΠΗ 70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΡΙΜΠΕΝΤΡΟΠ-ΜΟΛΟΤΩΦ

"Αυτό που συνέβη πριν από εβδομήντα χρόνια είναι αδύνατο να συμβεί σήμερα με την Ευρωπαϊκή Ένωση" δήλωσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γέρζι Μπούζεκ απευθυνόμενος σε σχετική διάσκεψη που διεξήχθη στις Βρυξέλλες.

Τα κύρια σημεία της ομιλίας του έχουν ως εξής:

- τον Αύγουστο του 1939, όταν υπεγράφη το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότωφ, προκαλώντας σοκ στις δημοκρατικές χώρες, το περιοδικό Τάϊμ το αποκάλεσε το "Σύμφωνο Κομμουναζί", που αποτελεί ίσως ένα καλύτερο όνομα για μια συμφωνία μεταξύ δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων που προέβαιναν στον μεταξύ τους διαχωρισμό της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

- η Πολωνία χωρίστηκε ανάμεσα στη Ναζιστική Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση. Η Φινλανδία έχασε το 10% του εδάφους της και το 12% του πληθυσμού της, η Βορειο-Ανατολική Ρουμανία καθώς και οι τρεις Βαλτικές χώρες προσαρτήθηκαν άμεσα από τη Σοβιετική Ένωση. Από έναν πληθυσμό 6 περίπου εκατομμυρίων ψυχών πάνω από 700.000 Εσθονοί, Λιθουανοί, και Λετονοί εκτοπίστηκαν. Στην Πολωνία εκτοπίστηκαν περίπου ενάμισυ εκατομμύριο πολίτες. Από αυτούς πέθαναν οι 760.000. Πολλοί από αυτούς ήταν παιδιά. Μπορεί κανείς να αναλογιστεί την τραγικότητα της όλης ιστορίας.

- τον περασμένο Απρίλιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα σχετικά με "την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό" με το οποίο ζητήθηκε να ανακηρυχθεί η 23η Αυγούστου ως η Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων ώστε να εορτάζεται η μνήμη τους από τους Ευρωπαίους με αξιοπρέπεια και αμεροληψία.

- σήμερα ζούμε σε μια διαφορετική Ευρώπη. Σήμερα η πεμπτουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η αλληλεγγύη. Η αλληλεγγύη σε όλες της τις μορφές, οικονομική, κοινωνική, αλλά και πολιτική. Περισσότερο από ποτέ πρέπει να μιλάμε με μια φωνή όταν απευθυνόμαστε στον έξω κόσμο. Αυτό που συνέβη πριν από εβδομήντα χρόνια, που μεγάλα κράτη συνεννοούνταν για την τύχη μικρών κρατών, είναι αδύνατο να συμβεί σήμερα με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

- έχουμε ευθύνη να επιδείξουμε αλληλεγγύη και στους γείτονές μας στα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε. Πρέπει να δείξουμε ότι η Ανατολική Εταιρική Σχέση δεν στρέφεται εναντίον καμιάς μεμονωμένης χώρας, αλλά στοχεύει μονάχα να φέρει περισσότερη σταθερότητα και ευημερία σε ολόκληρη την περιοχή.

- σήμερα αποτελούμε μια ενωμένη και συμπαγή ήπειρο γιατί πήραμε το μάθημα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Jerzy BUZEK

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΊΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ 

Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ

Ο Μολότωφ υπογράφει τη συμφωνία. Πίσω του, Στάλινκαι Ρίμπεντροπ

Γνωστό και ως Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης, το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπμεταξύ Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης, προέβλεπε οτι οι δύο χώρες ήταν υποχρεωμένες να μην επιτεθούν η μία στην άλλη και παράλληλα να μείνουν ουδέτερες, αν η μία από αυτές εμπλακεί σε πόλεμο. 

Παράλληλα, με μυστική συμφωνία (της οποίας την ύπαρξη επίσημα αρνούνταν και οι δύο πλευρές μέχρι το 1989), προέβλεπε μια προσυμφωνημένη διαμοίραση της Πολωνίας στις δύο αυτές δυνάμεις μετά την κατάληψή της και η αναπροσαρμογή της σφαίρας επιρροής των δύο χωρών στις χώρες της Βορειοανατολικής Ευρώπης

Μετά την παραβίαση της Συνθήκης του Μονάχου από την Γερμανία και την ολοκληρωτική κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας στις 14 Μαρτίου 1939, άρχισε να γίνεται φανερό και στους πιο φανατικούς υποστηρικτές της πολιτικής του «κατευνασμού» ότι δεν θα υπήρχε όριο στην κατακτητική βουλιμία του Χίτλερ και ότι η ελπίδα να στραφεί αποκλειστικά προς τα ανατολικά ήταν μια πολύ επικίνδυνη αυταπάτη. 

Γι αυτό τον λόγο, στα μέσα του ίδιου έτους, Σοβιετική Ένωση, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις προκειμένου να έρθουν σε μια πολιτική και στρατιωτική συμφωνία. Στις 17 Απριλίου 1939 η Σοβιετική κυβέρνηση διατύπωσε και επίσημα την πρόταση δημιουργίας ενός μετώπου αμοιβαίας βοήθειας μεταξύ Αγγλίας,Γαλλίας και ΕΣΣΔ, υπό τον όρο να εγγυηθούν οι τρεις αυτές δυνάμεις την ακεραιότητα των κρατών εκείνων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που ήταν υπό την απειλή μιας γερμανικής επίθεσης. 

Παρόλα αυτά όμως οι κυβερνήσεις της Αγγλίας και της Γαλλίας δίσταζαν ακόμα να δεχθούν την ιδέα του ευρύτερου αμυντικού συμφώνου των φιλειρηνικών κρατών. Την τελειωτική βολή στις διαπραγματεύσεις των ΑγγλοΓάλλων με την ΕΣΣΔ την έδωσε η άρνηση της πολωνικής κυβέρνησης να επιτρέψει τη διάβαση Σοβιετικών στρατευμάτων δια μέσου της χώρας της σε περίπτωση γερμανικής επίθεσης

Παράλληλα την ίδια εποχή, Γερμανία και Σοβιετική Ένωση συζητούσαν την πιθανότητα ύπαρξης μιας οικονομικής συμφωνίας, στην οποία η οποία η Σοβιετική Ένωση θα παρείχε πρώτες ύλες για τη πολεμική παραγωγή της Γερμανίας και αντίστοιχα η Γερμανία θα παρείχε στρατιωτικό εξοπλισμό στη Σοβιετική Ένωση. 

Τ

ον Μάιο, ο Στάλιν τοποθετεί στη θέση του υπουργού εξωτερικού Μαξίμ Λιτβίνοβ, τον Βιατσεσλάβ Μολότωφ. Στις 19 Αυγούστου, οι δύο χώρες τελικά υπογράφουν αυτή τη Γερμανο-Σοβιετική οικονομική συμφωνία και δύο μέρες αργότερα οι Σοβιετικοί παγώνουν τη διαπραγμάτευση της συμφωνίας με Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία ενώ παράλληλα προσκαλούν τον Ρίμπεντροπ στη Μόσχα για το επόμενο βήμα, δηλαδή την υπογραφή του συμφώνου μη επίθεσης

Όλα αυτά οδήγησαν στις 23 Αυγούστου 1939 τον Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ υπουργό εξωτερικών της Γερμανίας και τονΒιατσεσλάβ Μολότωφ υπουργό εξωτερικών της ΕΣΣΔ στη Μόσχα να υπογράψουν παρουσία του Στάλιν το Γερμανο-Σοβιετικό σύμφωνο μη επιθέσεως. Έτσι, η Γερμανία εξασφάλιζε την ουδετερότητα της Σοβιετική Ένωσης στην επερχόμενη εισβολή του Χίτλερ στη Πολωνία και η ΕΣΣΔ - η οποία προέβλεπε πιθανή σύγκρουση με τη Γερμανία - το σημαντικό πλεονεκτήματα να κερδίσει χρόνο για την προετοιμασία του στρατού της, που εκ των υστέρων αποδείχθηκε εξαιρετικής σπουδαιότητας στην εξέλιξη του πολέμου.

Μία μέρα μετά την υπογραφή του συμφώνου, ανήσυχοι Βρετανοί και Γάλλοι ζητάνε εξηγήσεις από τη Σοβιετική κυβέρνηση, η οποία απαντά με οριστική παύση των διαπραγματεύσεων. Στις 25 Αυγούστου στο Λονδίνο, η Μεγάλη Βρετανία υπογράφει αμυντική συμφωνία με την Πολωνία, η οποία προέβλεπε την αμοιβαία βοήθεια μεταξύ των χωρών σε περίπτωση εμπλοκής με άλλη ευρωπαϊκή δύναμή, εννοώντας φυσικά τη Γερμανία. Η συμφωνία αυτή εκπλήσσει τον Χίτλερ, ο οποίος αναβάλει την προγραμματισμένη επίθεση στη Πολωνία από τις 26 Αυγούστου, για τη 1η Σεπτεμβρίου

Η αποτυχία της προσπάθειας συνένωσης των Δυτικών κρατών και της ΕΣΣΔ απομάκρυνε προσωρινά από τον Χίτλερ τον μόνο κίνδυνο που πραγματικό φοβόταν, δηλαδή το κοινό μέτωπο των μεγάλων Δυνάμεων εναντίων της Γερμανίας ή αλλιώς τον πόλεμο σε δύο μέτωπα.