Καλή Σαρακοστή.Ιστορίες για χαρταετούς…

Στην αρχαιότητα, 4ο αιώνα π.Χ., ο μαθηματικός και αρχιμηχανικός Αρχύτας (440-360 π.Χ.), από τον Τάραντα της Νότιας Ιταλίας, καλός φίλος του Πλάτωνα και οπαδός του Πυθαγόρα, χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον χαρταετό και λέγεται ότι ήταν ο εφευρέτης του

Ο Αρχύτας θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων. Κείμενα του Αρχύτα λένε ότι μελέτησε και ο Γαλιλαίος.

Ο χαρταετός φαίνεται να άνοιξε για πρώτη φορά τα πολύχρωμα εύθραυστα φτερά του περίπου στα 1000 π. Χ., και έκτοτε δεν έπαψε να χρωματίζει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο τον ουράνιο θόλο, από την Ανατολή έως τη Δύση. Από την Κίνα, φτιαγμένος από μετάξι και μπαμπού, με τη μορφή του δράκου που ήταν ιερό, θεϊκό σύμβολο, αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας για τον λαό, πέταξε μακριά.

Πέταξε στην Κορέα κι από εκεί στην Ινδονησία και τη Μαλαισία, για να φτάσει στην Ιαπωνία, όπου εμπλουτίστηκε με περισσότερο έντονα χρώματα και πήρε τη μορφή των αυστηρών Σαμουράι. 

Στη Βόρεια Ινδία, εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι αιθέριοι χορευτές υποδέχονται την άνοιξη, σε γιορτές που έχουν τις ρίζες τους στην ινδουιστική μυθολογία. 

Τον 4ο π.Χ. αι., στην αρχαία Ελλάδα, σύμφωνα με τις πηγές, ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αϊτό. Παλαιότερη αναφορά θα μπορούσε να θεωρηθεί η απεικόνιση σε ελληνικό αγγείο της κλασικής περιόδου μιας κόρης που κρατά στα χέρια της λευκή σαΐτα δεμένη με νήμα, ένα είδος αϊτού δηλαδή, και την οποία ετοιμάζεται να πετάξει. 

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρήση του χαρτιού δεν ήταν ακόμη γνωστή, εικάζουμε ότι τα χρόνια εκείνα, τα όποια πειράματα ή παιχνίδια με αϊτούς θα πρέπει να τα έκαναν με πανί, αντίστοιχο με αυτό που χρησιμοποιούσαν στα πλοία έως και τα μεσαιωνικά χρόνια. 

Πολύ αργότερα, ο Μάρκο Πόλο, γυρίζοντας από τα ταξίδια του, φέρνει το χαρταετό στη Μεσαιωνική Ευρώπη.

O χαρακτήρας του εξαγνισμού, τον οποίο πολλοί απέδιδαν στο πέταγμα του χαρταετού, με τον καιρό γίνεται απολαυστικό παιχνίδι, επιστημονική έμπνευση και πηγή μιας διαρκούς ικανοποίησης του ανθρώπου για την υποταγή της ύλης στα πιο ευφάνταστα και τολμηρά του όνειρα. 

0 χαρταετός, στη μακραίωνη ιστορία του, χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως: για τη μέτρηση της Θερμοκρασίας και της ταχύτητας των ανέμων, για μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και για αεροφωτογραφίσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήματα, κίνησε κάρα, ακόμα και αυτοκίνητα.

Στην ιστορική διαδρομή του αγαπημένου χαρταετού, συνέβησαν πολλά και διάφορα:

• Το 1749 ο Σκωτσέζος μετεωρολόγος Alexander χρησιμοποίησε χαρταετούς με θερμόμετρα, προκειμένου να καταγράψει και να μελετήσει τις θερμοκρασιακές μεταβολές σε μεγάλο υψόμετρο.

• Το 1752 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος εκτέλεσε το διάσημο πείραμα με τον χαρταετό, προκειμένου να αποδείξει ότι οι αστραπές δεν είναι τίποτα άλλο παρά στατικός ηλεκτρισμός.

Τα χρόνια 1799-1809, ο σερ George Cayley άρχισε να πειραματίζεται με τους χαρταετούς, προκειμένου να κατασκευάσει μια μηχανή που να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει ανθρώπους στον αέρα. Και τα κατάφερε! Το 1853 πέτυχε να πετάξει το πρώτο ανεμοπλάνο, που μπόρεσε να σηκώσει το βάρος ενός ατόμου για σαράντα ολόκληρα δευτερόλεπτα.

• Το 1833 ένας Βρετανός, αυτή τη φορά, μετεωρολόγος, χρησιμοποίησε τους χαρταετούς για να ανυψώνει ανεμόμετρα, ώστε να καταγράφει και να μελετά τις ταχύτητες των ανέμων στα διάφορα υψόμετρα.

• Το 1887 ο Ε. Β. Archibald τράβηξε τις πρώτες αεροφωτογραφίες χρησιμοποιώντας χαρταετούς

Ιστορίες για χαρταετούς…

- Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, ένας στρατηγός χρησιμοποίησε έναν χαρταετό μ’ έναν ιδιαίτερα έξυπνο και ενδιαφέροντα τρόπο. Προκειμένου να καταλάβει με τον στρατό του ένα παλάτι, έπρεπε να σκάψει ένα υπόγειο τούνελ. Μη γνωρίζοντας, όμως, το μήκος που θα έπρεπε να έχει το τούνελ, πέταξε τον χαρταετό έως πάνω από το παλάτι, κρατώντας την άκρη του νήματος στο σημείο απ όπου Θα ξεκινούσε το τούνελ, και έτσι έκανε τους απαραίτητους σχετικούς υπολογισμούς.

-Παλαιότερα, στην Κίνα, στην Κορέα και στην Ιαπωνία, πίστευαν ότι οι χαρταετοί είχαν τη δυνατότητα να διώχνουν τα κακά πνεύματα, γι’ αυτό και το πέταγμά τους, ακόμη και σήμερα, προϋποθέτει ολόκληρη τελετουργία. Σύμφωνα με κάποια παράδοση μάλιστα, μια νύχτα ένας Ιάπωνας στρατηγός πέταξε πάνω από το στρατόπεδο των εχθρών του έναν χαρταετό γεμάτο κουδούνια, με αποτέλεσμα οι εχθροί να νομίσουν ότι τους επιτέθηκαν τα κακά πνεύματα και να το βάλουν στα πόδια.

- 0 αυτοκράτορας της Κίνας Γουέν Χσουν έκανε πειράματα πτήσεων με αετούς φτιαγμένους από μπαμπού, χρησιμοποιώντας για επιβάτες τους κρατούμενούς του. Οι τυχεροί που επιζούσαν κέρδιζαν την ελευθερία τους.

- 0 Μάρκο Πόλο περιγράφει τους χαρταετούς και τις επικίνδυνες επανδρωμένες πτήσεις τους. Πολύ γρήγορα, στην Ιαπωνία απαγορεύτηκαν οι χαρταετοί πάνω από ένα μέγεθος, ώστε να αποφεύγονται τα επανδρωμένα μοντέλα και οι κίνδυνοι που συνεπάγονταν.

Οι χαρταετοί και χώρες…Σε κάθε χώρα, το πέταγμα του χαρταετού παίρνει μια εντελώς διαφορετική διάσταση, καθώς με διάφορους τρόπους, συσχετίζεται με τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου. Πάντως, είτε ως παιχνίδι και συνήθεια του χθες είτε ως παιχνίδι του σήμερα μα και του αύριο, το πέταγμα του χαρταετού έχει τη δύναμη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους του έτους για κάθε χώρα, να ξεσηκώνει σε όλο τον κόσμο μικρούς και μεγάλους και να τους παρασύρει σ’ ένα διαφορετικό, αλλά πάντοτε πολύχρωμο πανηγύρι χαράς.

Για παράδειγμα, στην Κίνα διοργανώνονται κάθε χρόνο διαγωνισμοί για την ανάδειξη του πιο όμορφου χαρταετού• οι περισσότεροι από τους χαρταετούς αυτούς, όχι μόνο αναπαριστούν δράκους, ψάρια, πουλιά και άλλα αιώνια σύμβολα της μακρινής Ανατολής, αλλά συχνά έχουν ενσωματωμένες σφυρίχτρες ή σωλήνες που μπορούν να βγάζουν μουσικούς ήχους χάρη στον αέρα που περνά από μέσα τους, δημιουργώντας έτσι ένα μαγευτικό υπερθέαμα εικόνας και ήχου.

Στην Οσάκα της Ιαπωνίας, κάθε χρόνο, την Πέμπτη ημέρα του Μαίου, οι μικροί Ιάπωνες περιμένουν με αγωνία το Κοντομόνο—χι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών. Εκείνη την ημέρα, οι οικογένειες που έχουν μικρούς γιους συνηθίζουν να ανεμίζουν στον κήπο πολύχρωμες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήμα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα μεγάλο στύλο από μπαμπού μ’ έναν ανεμόμυλο στην κορυφή του. 

Οι γιρλάντες και οι χαρταετοί-κυπρίνοι συμβολίζουν την οικογένεια: ο πρώτος χαρταετός τον πατέρα, ο δεύτερος τη μητέρα και ο τρίτος το παιδί-γιο. 

0 κυπρίνος είναι ένα δυνατό και γερό ψάρι, γνωστό για την ενεργητικότητα και την αποφασιστικότητά του, καθώς κολυμπάει κόντρα στο ρεύμα και πετάγεται ψηλά πάνω από την επιφάνεια του νερού. Έτσι, ο κυπρίνος αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για τους μικρούς Ιάπωνες, που πρέπει να μάθουν και εκείνοι να ξεπερνούν κάθε εμπόδιο της ζωής με δύναμη και αποφασιστικότητα.

Ωστόσο, μια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές των αιθέριων αιώνιων χορευτών πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία και παίρνει μοναδικές διαστάσεις στη γιορτή “Basant” η γιορτή γίνεται για την υποδοχή της άνοιξης κάθε Φεβρουάριο στη Λαχώρη στο σημερινό Πακιστάν και αντανακλά παγανιστικές συνήθειες του παρελθόντος. Πρόκειται για ένα ξέφρενο γλέντι, το οποίο προσμένουν με μεγάλη ανυπομονησία μικροί και μεγάλοι. 

Σε αυτή τη γιορτή, όλοι λαχταρούν να κατακτήσουν με τον χαρταετό τους τον ουρανό, πράγμα που θα τους εξασφαλίσει η χρήση των πιο καλών υλικών, και ιδιαίτερα του ανθεκτικότερου σπάγγου, ο οποίος επικαλύπτεται με σκόνη γυαλιού. Μαζί με τα υλικά, αυτό που καθορίζει τη νίκη είναι η έξυπνη άμυνα, οι δυναμικές επιθέσεις και οι επιδέξιοι χειρισμοί που γίνονται κυρίως από τις ταράτσες των σπιτιών.

Η ομορφιά που προσφέρουν την ημέρα οι εκατομμύρια πολύχρωμοι χαρταετοί συνεχίζεται και τις νύχτες, καθώς συνεχίζεται και το παιχνίδι, με ολόλευκους χαρταετούς, λουσμένους όχι μόνο στο φως του φεγγαριού, αλλά και στο φως που πλημμυρίζει την πόλη, ειδικά για την περίσταση

Χαρταετών ονόματα…

Στα αγγλικά, η λέξη «Kite» είναι συγχρόνως το όνομα ενός υπέροχου πουλιού. 

Στα ιαπωνικά, η λέξη «taco» σημαίνει «χταπόδι». Προφανώς, οι Ιάπωνες επέλεξαν αυτό το όνομα για τον χαρταετό τους, επειδή μοιάζει με χταπόδι, καθώς πετά με τη βοήθεια πολλών νημάτων, τα οποία εξασφαλίζουν την κίνηση τού συνήθως περίπλοκου σχήματός του.

Στα μεξικανικά, η λέξη «papalote», σημαίνει ταυτόχρονα «πεταλούδα»

Στα γερμανικά, η λέξη «Drachen» σημαίνει «δράκος». Προφανώς, η ονομασία αυτή καθιερώθηκε από τα χρόνια που οι γερμανικοί χαρταετοί είχαν μορφή άγριων ζώων που εκτόξευαν φωτιά από τα στόματά τους.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα ονόματα των χαρταετών δεν είναι διαφορετικά μόνο από χώρα σε χώρα, αλλά πολλές φορές και από περιοχή σε περιοχή μέσα στην ίδια χώρα. 

Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, τον χαρταετό στη Θράκη τον λέμε και πετάκι, στα Επτάνησα και Φύσουνα, ενώ γενικά τους εξάγωνους αϊτούς τους λέμε και σμυρνάκια. 

Για τα ελληνικά κούλουμα, ο χαρταετός κατασκευαζόταν πάντα από τα ίδια τα παιδιά, με ή χωρίς τη βοήθεια των δικών τους, με απλά υλικά, όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες.

Η Σαρακοστή όμως είναι και μια περίοδος νηστείας, περισυλλογής και προσευχής που προηγείται της μεγάλης γιορτής του Πάσχα. 

Παλιότερα, που δεν υπήρχαν ημερολόγια και ήθελαν να έχουν κάποια αντίληψη του χρόνου, οι άνθρωποι του λαού, είχαν βρει έναν εύκολο τρόπο για να υπολογίζουν το χρόνο. Παρίσταναν λοιπόν τη Σαρακοστή, ως καλόγρια ή ως γυναίκα, σχεδιάζοντάς τη σε ένα κομμάτι χαρτί.

Η κυρα – Σαρακοστή, δεν είχε στόμα, γιατί νηστεύει. Τα χέρια της ήταν σταυρωμένα, για τις προσευχές. Είχε ένα σταυρό στο κεφάλι και εφτά πόδια, όσες και οι εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι, ενώ το τελευταίο το έκοβαν το μεγάλο Σάββατο, το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι και όποιος το έβρισκε, του έφερνε γούρι

Χρόνια πολλά σε όλους 

 & καλή Σαρακοστή

Βόρεια Ήπειρος: Η τελευταία αλύτρωτη πατρίδα στον διάβα των αιώνων

Η τελευταία δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα από την αλβανική αστυνομία επανέφερε με τραγικό τρόπο το θέμα της Βορείου Ηπείρου. Της ελληνικής γης που ποτέ όμως δεν μπόρεσε να ντυθεί με την «γαλανόλευκη» σημαία και πάρα πολλές φορές προδόθηκε και πληγώθηκε από εχθρούς αλλά και φίλους.

Στο ET Magazine του EleftherosTypos.gr παρουσιάστηκε η  ιστορία της Βορείου Ηπείρου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μία ιστορία που έχει περάσει από δόξες, από πολέμους και υπερηφάνεια για να φτάσει στις δύσκολες μέρες του σήμερα.

Η Βόρεια Ήπειρος στην αρχαιότητα και στην επανάσταση του 1821 

Το ελληνικό στοιχείο στην περιοχή το συναντάμε από τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού με τους Χάονες να είναι η ισχυρότερη ελληνική φυλή. 

Σημαντικοί οικισμοί κατά την αρχαιότητα στην περιοχή υπήρξαν εκτός από το Βουθρωτό (απέναντι από την Κέρκυρα), ο Ογχησμός (σύγχρονοι Άγιοι Σαράντα), η Φοινίκη, η Αντιγόνεια (κοντά στο σημερινό Αργυρόκαστρο), η Αντιπάτρεια (σύγχρονο Βεράτι), η Αμαντία, η Νίκαια, το Πήλιον, το Ωρικόν και μικρότεροι οικισμοί ήταν οι Κεμάρες (σύγχρονη Χειμάρρα) και το Θρόνιο.

Στην συνέχεια ο συσχετισμός των δυνάμεων άλλαξε και το 375 π.Χ. όλα τα ηπειρωτικά φύλα ενώθηκαν σε μία πολιτική οντότητα, κάτω από τη δυναστεία του Αιακίδη Αλκέτα (των Μολοσσών) και το 232 π.Χ. εγκαθιδρύεται στην Ήπειρο το αβασίλευτο Κοινό των Ηπειρωτών, με πρωτεύουσα τη Φοινίκη.

Ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε στην περιοχή των 4ο αιώνα μ.Χ ενώ σημαντική συμβολή σε αυτό έπαιξαν μάρτυρες της χριστιανοσύνης που τιμούνται σήμερα από την εκκλησία μας όπως ο Άγιος Ελευθέριος (επίσκοπος Αυλώνας), Άγιος Δονάτος (Επίσκοπος Φοινίκης), Διάκονος Ίσαυρος.

Πρώτος που ανέλαβε ν’ ανοίξει σ’ όλα τα χωριά τα πρωτόγονα σχολεία του Νάρθηκα, ήταν ο Επίσκοπος Χιμάρας και Δελβίνου Μανασής το 1682. Αργότερα ακολουθεί η λαμπρή περίοδος του Κοσμά του Αιτωλού (1765-1779). Με τη δραστηριότητά του άνοιξε 200 κοινά σχολεία και δέκα ανώτερες σχολές.

Αργότερα αρχίζει να ενδιαφέρεται και να φροντίζει συστηματικά για την ίδρυση και συντήρηση των σχολείων το Οικουμενικό Πατριαρχείο με τις κατά τόπους εκκλησιαστικές αρχές. Ιδρύονται ειδικοί σύλλογοι και αδελφότητες για την επιχορήγηση σχολείων, διδασκάλων και μαθητών. Έτσι, στις αρχές του αιώνα μας τα ελληνικά σχολεία στη Βόρειο Ήπειρο έφθασαν τον αριθμό των 350.

Η Βόρεια Ήπειρος αποτέλεσε αναπόσπαστο τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και πολλές φορές εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης έγινε στόχος διάφορων λαών όπως των: Βησιγότθων (3ος αιώνας), Αβάρων (6ος αιώνας), Σλάβων (7ος αιώνας), Νορμανδών (11ος αιώνας), Σέρβων, Αλβανών και διάφορων ιταλικών δυναστειών (14ος αιώνας).

To 1345 η περιοχή, όπως και η υπόλοιπη Ήπειρος, Θεσσαλία, Ανατολική Μακεδονία, παραδίδεται στους Σέρβους βάσει συμφωνίας με τον Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό, ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες που του παρείχαν στον βυζαντινό εμφύλιο.

Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας η Βόρεια Ήπειρος είχε ενεργό ρόλο στην επανάσταση. Κάτοικοι της Χειμάρρας συμμετείχαν ενεργά και προσπάθησαν να αφυπνίσουν όλους τους Ηπειρώτες ώστε να συμμετάσχουν στον Αγώνα.

Η Βόρεια Ήπειρος στο πέρασμα των Βαλκανικών και των Παγκόσμιων Πολέμων

Με την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων οι Αλβανοί κατευθείαν απευθυνόμενοι στις Μεγάλες Δυνάμεις δήλωσαν σύμμαχοί τους. Κίνηση που είχε αποτέλεσμα καθώς στις 29 Ιουλίου 1913 οι Μεγάλες Δυνάμεις με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1913), αναγνωρίζουν την Αλβανία ως ανεξάρτητο κράτος και με το Πρωτόκολλο Φλωρεντίας (1913) της παραχωρείται η περιοχή της Βορείου Ηπείρου.

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος αρχικά αρνήθηκε να παραχωρήσει την περιοχή που κατοικούσαν ελληνικοί πληθυσμοί η οποία ουσιαστικά άνηκε στην Ελλάδα και είχε τοποθετήσει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις.

Έτσι οι Μεγάλες Δυνάμεις, με υπόμνημα που απέστειλαν στο ελληνικό κράτος στις 13 Φεβρουαρίου 1914, μετά την υπογραφή του νέου Πρωτοκόλλου Φλωρεντίας απαιτούσαν την αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων από την περιοχή σε διαφορετική περίπτωση δεν θα αναγνωρίζονταν η ελληνική επικυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου. Επιπλέον, ζητούσαν από την Ελλάδα να μην ενθαρρύνει καμιά μορφή αντίδρασης στους ελληνικούς πληθυσμούς της περιοχής.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τελικά έδωσε εντολή για να αποχωρήσουν από την περιοχή τα ελληνικά στρατεύματα.

Παρά την πολιτική απόφαση οι κάτοικοι δεν θέλησαν να συμμορφωθούν στις υποδείξεις των Μεγάλων Δυνάμεων και στις 28 Φεβρουαρίου 1914 κατήγγειλαν την ελληνική κυβέρνηση ότι τους άφησαν απροστάτευτους, επαναστάτησαν και σχημάτισαν προσωρινή κυβέρνηση, με πρωτεύουσα το Αργυρόκαστρο και πρόεδρο τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο.

Η αυτόνομη Βόρειος Ήπειρος περιελάμβανε αρχικά εκτός από το Αργυρόκαστρο, την Χειμάρρα, το Δέλβινο, τους Άγιους Σαράντα και την Πρεμετή. Μετά την αποχώρηση όμως των ελληνικών δυνάμεων ξέσπασαν ταραχές μεταξύ των Αλβανών και των Βορειοηπειρωτικών δυνάμεων.

Μετά από πολύμηνες συγκρούσεις οι Βορειοηπειρώτες κατέλαβαν διαδοχικά την Ερσέκα, την περιοχή της Κολώνιας και την Κορυτσά, που είχαν παραδοθεί νωρίτερα στην νεοσύστατη Αλβανική χωροφυλακή από τον ελληνικό στρατό κατά την αποχώρησή του.

Στις 17 Μαρτίου υπογράφτηκε Πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο οι Μεγάλες Δυνάμεις αναγνώριζαν την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου και δεσμεύονταν για την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία αλλά και την θρησκευτική ελευθερία του ελληνικού πληθυσμού.

Ένα Πρωτόκολλο που ήταν πολύ καλό για να είναι αληθινό καθώς στην ουσία ποτέ δεν εφαρμόστηκε καθώς είχε ήδη ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Με την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ο ελληνικός στρατός εισέρχεται, στις 27 Οκτωβρίου 1914, για δεύτερη φορά στην περιοχή, θέτοντας πλέον την περιοχή υπό την προστασία του ελληνικού κράτους.

Όταν αργότερα η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο (1917), ο ελληνικός στρατός προέλασε επανακτώντας πόλεις όπως το Αργυρόκαστρο, την Πρεμετή, την Χειμάρρα, τη Ρίζα, το Λεσκοβίκι και την Μοσχόπολη. 

Το 1921 για δεύτερη φορά στη διάσκεψη των Συμμάχων στο Παρίσι οι περιοχές αυτές επιδικάστηκαν στην Αλβανία.

Αναγνωρίστηκε μόνο ένα μικρό τμήμα ως επίσημη ελληνική μειονοτική ζώνη. Το αλβανικό κράτος έλαβε μέτρα για τον περιορισμό της ελληνικής εκπαίδευσης, τα ελληνικά σχολεία της περιοχής είτε έκλεισαν είτε μετατράπηκαν σε αλβανικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ πριν τους Βαλκανικούς πολέμους υπήρχαν στην περιοχή 360 σχολεία, ο αριθμός τους μειώνονταν απότομα ώσπου το 1935 ουσιαστικά έφτασε στο μηδέν.

Το 1935 με επέμβαση της Κοινωνίας των Εθνών κάποια σχολεία επαναλειτούργησαν αλλά όλα ήταν εντός της μειονοτικής ζώνης.

Ακολούθησε ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο ελληνικός στρατός εισήλθε για τρίτη και τελευταία φορά στην Βόρεια Ήπειρο.

Μετά την παράδοση στους Γερμανούς, οι Ιταλοί επέστρεψαν στην περιοχή και έβγαλαν όλα τους τα απωθημένα πάνω στους ντόπιους που μαρτύρησαν τόσο από αυτούς όσο και από τους Γερμανούς. Υπολογίζεται ότι σε όλη αυτή την περίοδο πάνω από 250 χωριά της Βορείου Ηπείρου κάηκαν και 2.500 άμαχοι δολοφονήθηκαν από ένοπλες ομάδες Aλβανών ατάκτων και τις δυνάμεις του Άξονα.

Η Βόρεια Ήπειρος 

στα χρόνια του Χότζα

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο εκλεκτός της Σοβιετικής Ένωσης Ενβέρ Χότζα ήταν αυτός που έκανε κουμάντο στην περιοχή και από την πρώτη στιγμή έδειξε ότι ο ελληνισμός είναι ανεπιθύμητος.

Μερικά από τα μέτρα που πάρθηκαν ήταν:

α) Στα ελληνικά σχολεία διδάσκονταν απλά μεταφράσεις της αλβανικής ιστορίας και πολιτισμού,

β) η μειονοτική ζώνη μειώθηκε από 103 σε 99 χωριά,

γ) Βορειοηπειρώτες μεταφέρθηκαν με τη βία σε άλλες περιοχές της Αλβανίας,

δ) άλλαξαν τα τοπωνύμια για να μην θυμίζουν την Ελλάδα,

ε) η χρήση της ελληνικής γλώσσας απαγορεύτηκε εκτός της μειονοτικής ζώνης,

στ) όλες οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και γενικά η εκκλησιαστική ακίνητη περιουσία μετατράπηκε σε αποθήκες, εργοστάσια ή γυμναστήρια. Ο κλήρος φυλακίστηκε, η κατοχή θρησκευτικής εικόνας αποτελούσε αδίκημα για τον αλβανικό νόμο.

Τον Ιούνιο του 1960 ο Γεώργιος Παπανδρέου σε ομιλία του στη Βουλή επανέφερε το ζήτημα της Βόρειας Ηπείρου λέγοντας: 

«Εκείνο πάντως το οποίο οφείλουν όλαι αι Ελληνικαί Κυβερνήσεις να γνωρίζουν, είναι ότι το θέμα της Βορείου Ηπείρου υφίσταται. Και εκείνον το οποίον απαγορεύεται εις τον αιώνα, είναι δι΄ οιονδήποτε λόγον η απάρνησις του ιερού αιτήματος…..Καθ΄ όσον αφορά την Βόρειο Ήπειρο… η διεκδίκησις είναι ιερά και απαράγραπτος.

Αλλ’ εκτός της εθνικής διεκδικήσεως, υπάρχει και κάτι άλλο καθημεριvόν, επείγον θέμα: Η προστασία του πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου. Η προστασία της ζωής, της τιμής και της περιουσίας του. Εις το σημείον αυτό, έχομεν χρέος να διεξαγάγωμεν συνεχώς αγώνας. Οι μάρτυρες αδελφοί μας, ζητούν από την Μητέρα πατρίδα μόνον συνεχή στοργικήν συμπαράστασιν. διότι ζουν, υπό το κράτος της αφορήτου τυραννίας. Και αυτήν την στοργήν, οφείλομεν να τους παράσχωμεν!».

Η Βόρεια Ήπειρος μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος

Οι σχέσεις Ελλάδας και Αλβανίας πέρασαν για ένα σύντομο διάστημα ιδιαίτερη κρίση μετά από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, το 1991. Το 1993 οι αλβανικές αρχές απέλασαν τον Ελληνορθόδοξο Μητροπολίτη Αργυροκάστρου, με την αιτιολογία ότι επέδειξε ανατρεπτική συμπεριφορά.

Η κρίση στις σχέσεις επιδεινώθηκαν στα τέλη Αυγούστου του 1994, όταν αλβανικό δικαστήριο καταδίκασε πέντε μέλη (και ένα έκτο μέλος αργότερα) του εθνικού ελληνικού πολιτικού κόμματος «Ομόνοια», με το αιτιολογικό της υπονόμευσης του αλβανικού κράτους.

Η Ελλάδα αντέδρασε παγώνοντας όλη την οικονομική ενίσχυση της Ε.Ε. προς την Αλβανία, κλείνοντας τα σύνορα της με την Αλβανία και, μεταξύ Αυγούστου-Νοεμβρίου 1994, απελαύνοντας πάνω από 115.000 παράνομους Αλβανούς μετανάστες.

Από τον Δεκέμβριο του 1994, η κρίση ξεπεράστηκε: η Ελλάδα άρχισε να επιτρέπει την περιορισμένη οικονομική ενίσχυση της Ε.Ε. στην Αλβανία, ενώ η Αλβανία απελευθέρωσε δύο από τους κατηγορουμένους της «Ομόνοιας» και μείωσε τις ποινές των υπόλοιπων τεσσάρων.

Τον Οκτώβριο του 2011, πραγματοποιήθηκε η πρώτη απογραφή εθνοτήτων στην Αλβανία από την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος, ως ικανοποίηση μακροχρόνιων απαιτήσεων των εκπροσώπων τοπικών παραγόντων στη Βόρεια Ήπειρο καθώς και διεθνών οργανισμών.

Παρόλα αυτά, εκπρόσωποι του εκεί Ελληνισμού ανέφεραν σειρά από παρατυπίες που σκοπό έχουν να εμφανίσουν το μέγεθος της ελληνικής μειονότητας κατά πολύ περιορισμένο από το πραγματικό.

Ιδιαίτερα, ύστερα από πρόταση του εθνικιστικού κόμματος PDIU τον Ιούνιο, το αλβανικό κοινοβούλιο επικύρωσε τροποποίηση όπου όποιος πολίτης δηλώσει διαφορετική εθνική ταυτότητα από αυτήν που αναγράφει το πιστοποιητικό γέννησής του, επιβαρύνεται με πρόστιμο 1.000 δολαρίων και σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής θα φυλακίζεται. 

Ως πιστοποιητικά γέννησης θα λαμβάνονται και αυτά επί του ολοκληρωτικού καθεστώτος Ενβέρ Χότζα, όπου Έλληνας δεν μπορούσε να δηλωθεί όποιος δεν κατοικούσε στα χωριά της μειονοτικής ζώνης

Η σημερινή κατάσταση

Από την πρώτη στιγμή που ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς έδειξε ιδιαίτερη σπουδή μετά την «λύση» του Σκοπιανού να λύσει και τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την Ελλάδα και την Αλβανία υπάρχει πολύ μεγάλη αναστάτωση στην μειονοτική κοινότητα της Βοείου Ηπείρου.

Μάλιστα στην φήμη ότι θα καταργηθεί η ονομασία «Βόρεια Ηπειρος» υπήρξε γενικός ξεσηκωμός και οι περισσότεροι τόνιζαν ότι «μπορέσαμε να κρατήσουμε αυτή την ονομασία επί Χότζα. Δεν είναι δυνατόν να την χάσουμε τώρα που έχουμε δημοκρατικό πολίτευμα».

Η δολοφονία του Κατσίφα στους Βουλιαράτες έφερε στο προσκήνιο και τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου οι οποίοι με πολλούς και διάφορους τρόπους εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ομογένεια είναι:

1) Το δημογραφικό: το οποίο έχει δύο διαστάσεις: α) Η ερήμωση των χωριών με τη φυγή της πλειοψηφίας των συμπατριωτών μας να ζούνε και να εργάζονται εκτός της «ιδιαίτερης» τους πατρίδας, κυρίως στην Ελλάδα και β) η σημαντική και μεθοδική αλλοίωση του πληθυσμού στις περιοχές της Βορείου Ηπείρου με την κάθοδο αλλοεθνών και αλλόθρησκων από τη μέση και τον βορρά της Αλβανίας.

2) Το περιουσιακό: Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας, δεν αποτελεί μόνο θύμα της διαφθοράς και ανομίας που κυριαρχεί στις αλβανικές κρατικές δομές, αλλά υπόκειται και στη σκοπιμότητα που θέλει να την απογυμνώσει περιουσιακά.

3) Το εκπαιδευτικό: Το αλβανικό κράτος επιτρέπει μεν τη διδασκαλία των μαθημάτων στη μητρική μας γλώσσα, αλλά μόνο στις αναγνωρισμένες μειονοτικές ζώνες όπου αυτό αναγνωρίζει. Στις εκτός αναγνωρισμένων μειονοτικών ζωνών (π.χ. σε μεγάλα αστικά κέντρα όπου υπάρχει ελληνική κοινότητα) τα ελληνόπουλα αναγκάζονται να πάνε σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια.

Η ΚΥΠΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η ιστορία και πολιτισμός της Κύπρου θεωρούνται από τους αρχαιότερους στον κόσμο. Τα πρώτα σημάδια του πολιτισμού ανιχνεύονται σε αρχαιολογικές ανασκαφές που χρονολογούνται στην 7η χιλιετία π.Χ. Το πλούσιο πολιτιστικό τοπίο της Κύπρου περιλαμβάνει εκατοντάδες αρχαιολογικούς χώρους διασκορπισμένους σε όλη την έκταση του νησιού, που εκπροσωπούν διάφορες ιστορικές περιόδους στην εξέλιξη της Κύπρου.

Η ανακάλυψη του χαλκού στην Κύπρο κατά την 3η χιλιετία π.Χ. έφερε πλούτο στο νησί και αναπτύχθηκε το εμπόριο. Ωστόσο, παρόλο που γεωγραφικά η Κύπρος βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, Ευρώπης, Ασίας και της Αφρικής και αποτελεί ένα σημείο συνάντησης των μεγάλων πολιτισμών του κόσμου, η Κύπρος ανέπτυξε και διατήρησε για αιώνες, δικό της πολιτισμό. Παρέμεινε ένα κέντρο του Ελληνικού πολιτισμού με ελληνιστικές, ρωμαϊκές, βυζαντινές, γαλλικές, ενετικές, οθωμανικές και βρετανικές επιρροές.

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου είναι επιφορτισμένο με τη διαχείριση, τη συντήρηση, προστασία και διατήρηση της πλούσιας αρχαιολογικής κληρονομιάς του νησιού. Οι δραστηριότητές του περιλαμβάνουν τομείς όπως οι ανασκαφές και η διατήρηση των ευρημάτων, η διατήρηση των αρχαίων μνημείων, η προστασία της εκκλησιαστικής τέχνης, η αποκατάσταση των κτιρίων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, κλπ. Ο στόχος όλων αυτών των δραστηριοτήτων είναι η προβολή της μοναδικής πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού.

Παράλληλα και συμπληρωματικά με τις αρχαιολογικές ανασκαφές που διενεργούνται, καταβάλλονται προσπάθειες για συντήρηση και προστασία των αρχαίων μνημείων και των αρχαιοτήτων. Αυτό περιλαμβάνει την ανοικοδόμηση και / ή τη συντήρηση των αρχαίων θεάτρων, ιερών, κάστρων, εκκλησιών και άλλα μνημείων κάθε είδους, καθώς και κινητών ευρημάτων, χειροτεχνιών, εικόνων, αντικειμένων της θρησκευτικής και λαϊκής τέχνης που χρονολογούνται από τη Νεολιθική εποχή.

Το Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία στεγάζει την πιο πλούσια και πιο αντιπροσωπευτική συλλογή κυπριακών αρχαιοτήτων στο νησί. Στους εκθεσιακούς του χώρους μπορεί κανείς να δει μερικά από τα πιο σημαντικά κομμάτια της Κυπριακής τέχνης και να σχηματίσει μια σφαιρική εικόνα για τον Κυπριακό πολιτισμό από τα νεολιθική περίοδο έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Υπάρχουν, επίσης, αρχαιολογικά μουσεία σε όλες τις πόλεις, δύο τοπικά μουσεία στην Επισκοπή (Λεμεσός) με τις αρχαιότητες του Κουρίου και στα Κούκλια (Πάφου) με τις αρχαιότητες της Παλαιπάφου, Μουσεία Λαϊκής Τέχνης στη Γεροσκήπου, Λεύκαρα και Φικάρδου και Εθνολογικό Μουσείο (Αρχοντικό Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου) στη Λευκωσία.

Τα περισσότερα από τα αρχαία μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού είναι ανοικτά για το κοινό και οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν ξενάγηση.

Τα αρχαία θέατρα έχουν αποκατασταθεί πλήρως και διατίθενται για πολλές θεατρικές, χορευτικές, μουσικές και άλλες παραστάσεις.

Εκπροσωπευτικές συλλογές κινητών αρχαιοτήτων της Κύπρου αποστέλλονται για έκθεση στο εξωτερικό. Κυπριακές αρχαιότητες αποτελούν επίσης αντικείμενο επιστημονικής μελέτης διεθνών συνέδριων και σεμιναρίων που σχετίζονται με την αρχαιολογία.

Ένα από τα επιτεύγματα του Τμήματος Αρχαιοτήτων είναι η ένταξη, το 1980, των αρχαιοτήτων της Παλαιπάφου (Κούκλια) και Νέας Πάφου (Κάτω Πάφος) στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Το 1986 εννιά βυζαντινές εκκλησίες που βρίσκονται στην περιοχή του Τροόδους, εκείνες του Αγίου Νικολάου της Στέγης στην Κακοπετριά, του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή στον Καλοπαναγιώτη, η Παναγία του Μουτουλλά στον Μουτουλλά, του Αρχάγγελου στον Πεδουλά, η Παναγία της Ποδίθου στη Γαλάτα, του Σταυρού του Αγιασμάτι στην Πλατανιστάσα και της Παναγίας της Ασίνου κοντά στο χωριό Νικητάρι συμπεριλήφθηκαν επίσης στην Λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Πολιτιστική ζωή στην Κύπρο

Υπάρχει ένα έντονο και ενεργό ενδιαφέρον στην Κύπρο για την προώθηση της δημιουργικότητας στον τομέα των Γραμμάτων και των Τεχνών και την ενίσχυση της πολιτιστικής συνείδησης.

Τόσο η Κυβέρνηση όσο και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις αποδίδουν μεγάλη σημασία και προτεραιότητα στην ενίσχυση της συμμετοχής του κοινού στην πολιτιστική ζωή του νησιού, επιδιώκοντας παράλληλα και την προβολή των πολιτιστικών επιτευγμάτων της Κύπρου στο εξωτερικό, προκειμένου να αναδειχθεί η σύνδεση του Κυπριακού πολιτισμού με τις ξένες κουλτούρες.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προώθηση της λογοτεχνίας, της μουσικής, του χορού (μοντέρνου και κλασικού), των εικαστικών τεχνών και του κινηματογράφου. Επιπλέον ένα ειδικό φεστιβάλ τεχνών («Τα Κύπρια») διοργανώνεται κάθε χρόνο με σκοπό την αναβάθμιση του καλλιτεχνικού κινήματος του νησιού και την προβολή των δεσμών της Κυπριακής τέχνης με τον διεθνή πολιτισμό. Από το 1993, έτος έναρξης του εν λόγω φεστιβάλ, αυτό έχει γίνει θεσμός που κατέστησε την υψηλής ποιότητας τέχνη προσιτή στο ευρύτερο κοινό. Οι διάφορες παραστάσεις περιλαμβάνουν: θεατρικές παραστάσεις, μπαλέτο, όπερα, μουσική. Μαζί με διεθνούς φήμης καλλιτέχνες, στο φεστιβάλ συμμετέχουν και Κύπριοι καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν διακριθεί στο εξωτερικό.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ 13 ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ UNESCO

1980, Πάφος, Χώροι της Παλαιπάφου και Νέα Πάφος, από το 12ο αιώνα π.Χ. έως 5ο μ.Χ.:

Η Πάφος κατοικήθηκε από τη Νεολιθική Εποχή, ήταν ένας τόπος λατρείας της Αφροδίτης και άλλων προϊστορικών θεοτήτων της γονιμότητας. Σύμφωνα τη μυθολογία, η Πάφος ήταν ο τόπος γέννησης της Αφροδίτης, όπου ο ναός της χτίστηκε από τους Μυκηναίους τον 12ο αιώνα π.Χ. Τα ερείπια των ανακτόρων, των κάστρων, των θεάτρων και των τάφων είναι αυτά που συναποτελούν την εξαιρετική αρχιτεκτονική και ιστορική αξία της Πάφου. Τα μωσαϊκά της Νέας Πάφου θεωρούνται από τα πιο όμορφα στον κόσμο.

Τοιχογραφημένες εκκλησίες στην περιοχή του Τροόδους σε Λευκωσία και Λεμεσό:

Η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς δήλωσε ότι αυτές οι εκκλησίες αποτελούν εξαιρετικά μνημεία του βυζαντινού πολιτισμού, ότι είναι καλά διατηρημένα παραδείγματα της αγροτικής θρησκευτικής αρχιτεκτονικής και ότι παρέχουν τα αποδεικτικά στοιχεία της σχέσης μεταξύ ανατολικής και δυτικής χριστιανικής τέχνης. Η αρχιτεκτονική αυτών των μικρών εκκλησιών που είναι μοναδική, συναντάται μόνο στην οροσειρά του Τροόδους. Το εσωτερικό -και σε πολλές περιπτώσεις μέρος και του εξωτερικού – των εκκλησιών αυτών είναι διακοσμημένο με τοιχογραφίες και αγιογραφίες απαράμιλλης καλλιτεχνικής ποιότητας.

1985, Κακοπετριά, Εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Στέγης, 11ος αι.

1985, Καλοπαναγιώτης, Μονή του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, 11ος αι.

1985, Νικητάρι, Εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, 12ος αι.

1985, Λαγουδερά, Εκκλησία της Παναγίας του Άρακος, 12ος αι.

1985, Μουτουλλά, Εκκλησία της Παναγίας, 13ος-14ος αι.

1985, Πεδουλάς, Εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, 15ος αι.

1985, Πελένδρι, Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, 13ος-15ος αι.

1985, Γαλάτα, Εκκλησία της Παναγίας της Ποδίθου, 16ος αι.

1985, Πλατανιστάσα, Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι, 15ος αι.

2001, Παλαιχώρι, Εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Αγία Σωτήρα), 16ος αι.

1998, Χοιροκοιτία, Νεολιθικός Οικισμός της Χοιροκοιτίας, 7ος - 4ος αι. π.Χ.:

Ο νεολιθικός οικισμός της Χοιροκοιτίας που τοποθετείται ιστορικά στον 7ο – 4ο αι. π.Χ., αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προϊστορικά μνημεία στην Ανατολική Μεσόγειο και διασώζεται σε καλύτερη κατάσταση απ' ότι οι περισσότεροι οικισμοί της ίδιας περιόδου. 

Ο οικισμός αντιπροσωπεύει με τις διαδοχικές του φάσεις την ιστορία της Νεολιθικής περιόδου στην Κύπρο και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την εξάπλωση του Νεολιθικού πολιτισμού στην περιοχή. Ανασκαφές έχουν γίνει μόνο σε ένα τμήμα του χώρου και γι 'αυτό αποτελεί ένα εξαιρετικό αρχαιολογικό αποθεματικό για μελλοντική μελέτη.